Mixo wa kona a ku titimela swinene. Molemo u nghenise mavoko eswikhwameni swa buruku rakwe ra xikolo a tlakusa ni makatla loko a rindzele ku tsemakanya patu erhobotweni. A a khathakanye swikipa swimbirhi ehansi ka hembhe rakwe ro basa ra xikolo, kambe xirhami a xa ha n’wi kwapa swi vava.

“Brrrrrrr,” ku vula Molemo, a raharaha ehansi hi milenge loko a rindze rhoboto yi n’wi pfulela. “Ndzi navela leswaku siku rin’wana Gogo a kuma mali a ndzi xavela baji.”

Loko ku humelela ximunhwana xa rihlaza erhobotweni, Molemo u sungule ku tsemekanya. Kambe hi nkarhi wolowo u twe munhu a kalakala endzhaku ka yena. Loko a hundzuluka, u vone wanuna a dodombisana na mukhegula un’wana, a ringeta ku n’wi vutlela xibegana.

“Nyandayeye! Nyandayeye!” ku huwelela mukhegula.

Molemo a nga anakanyanga kambirhi – u tsutsume a ya lamulela mukhegula, a rahetela wanuna luya emahlakaleni swi twala. Wanuna luya u konyile hi ku twa ku vava ivi a tshika xibegana xa mukhegula. Kutani u balekile a ri karhi a khwita.

“Askhisi, Gogo, a nga ku vavisanga?” ku vutisa Molemo, a n’wi pfuna ku pfuka a yima. A a wile loko khamba leriya ri tshika xibegana xakwe. “Ndzi khome katla,” ku vula Molemo.

Mukhegula wa vanhu a a rhurhumela naswona a a vonaka a lava ku rila. “Inkomu, a wu nge ndzi hanyeli,” ku vula yena. “A ndzi tivi leswaku vanhu va ngheniwe hi yini masiku lawa.”

Loko se mukhegula a yimile, Molemo u rholele swilo swakwe a n’wi nyika swona. “Nkateko wa kona ka ha ri na vantshwa vo kota wena lava nga na vumunhu,” a vula hi ku n’wayitela.

Hi ndzhenga wa siku rero, Molemo u tsemakanye patu etirhobotweni leti fanaka loko a tlhelela ekaya. Lexi nga n’wi hlamarisa, mukhegula luya a a n’wi yimerile kwalaho. U n’wayiterile loko a n’wi vona. “We khalavi! Ndzi ku khomele swin’wana!” a vula a ri karhi a nyika Molemo phasela leri phutseriweke kahle. “U ta ri pfula loko u fika ekaya.”

Molemo u khomiwe hi tingana. “A swi lavi u ndzi nyika nchu…,” a sungula ku vulavula.

“Teka, teka,” ku vula mukhegula hi ku n’wi nghena enon’weni. “Leswi hi swona leswi u swi lavaka hakunene. Loko ndzi ku vona, ndzi swi tivile leswaku swi ta ku pfuna.” U bambatele Molemo enhlaneni a tlhela a n’wi kama katla. “Loko ri nga ha ku ringani, ri nyike n’wana un’wana loyi a nga na vumunhu ku fana na wena.” Hiloko a hundzuluka a famba.

Loko Molemo a fika ekaya, u pfule phasela rakwe. Endzeni a ku ri na baji ra xitshopani wo koka mahlo. A ri ri na swikhwama swa le handle na furhu ro saseka ra xikoci. A ri saseke ngopfu. Kambe loko a ri tlakusa u kume leswaku a ri ri ritsongo swinene.

Molemo u hele matimba. “A xi nge ndzi ringani lexi!” a vula hi mbilu. Kambe leswi a ri sasekile u ri ringetile.

Hiloko ku endleka mihlolo – voko ra xinene xa baji a ri ya ri tsanyuka loko a nghenisa voko. Ri ye emahlweni ri tsanyuka ku fikela loko voko rakwe ri nghena kahle hinkwaro. Molemo u sale a hlamele. A ku ri mihlolo! Molemo u nghenise voko lerin’wana eximatsini xa baji. Hiloko voko rero ra baji na rona ri tsanyuka ku fikela ri n’wi ringana kahle.

Baji ri n’wi ringane kahle Molemo. U humele ehandle a ya tinyanga efasitereni. U tikhome xisuti ivi a nghenisa mavoko eswikhwameni swa baji. A ri n’wi fanela!

Hiloko ku ta fika sesi wakwe Nina. A a vonaka a karhele. Molemo u n’wi mukele xibegana xakwe ivi a n’wi sala endzhaku va nghena endlwini. “Ku njhani? Xana ndzi nga ku endlela tiya?” ku vutisa yena.

Nina u tshame etafuleni ra le khixini. “Ndzi pfukile, ndzi lo karhala ntsena,” ku vula yena, a ringeta ku n’wayitela. “Ku lavana na ntirho a swi olovi. Ndzi nga yi tsakela tiya.”

A swi tikomba onge Nina a a hanyela ku lavana na ntirho. Sweswo swi vangele Molemo gome. U tikarhatile a heta xikolo, naswona Molemo a a swi tiva leswaku a swi n’wi karhata ku va a hete malembe manharhu a lava ntirho kambe a nga wu kumi.

“Ndzi ni ntshembo wa leswaku u ta kuma ntirho ku nga ri khale, Nina. Wa tikarhata naswona a wu tshiki ku ringeta,” ku vula Molemo.

Molemo u hundzulukile a ya lumeka xitofu xa pharafini leswaku a ta virisa mati ya tiya. “Ndzi navela leswaku Nina a kuma ntirho wa kahle,” a vulavula hi mbilu. U tseleke ketlela exitofini a chela xisakani xa matlhari ya tiya ekhapini.

Molemo u nghenise mavoko eswikhwameni swa baji a rindze mati ma vila. Hiloko a twa xiphephana ekhonweni ya xikhwama xa le xineneni. U hlamarile. Molemo u tivutisile loko ku ri khale xi ri kona kambe yena a nga xi lemukanga.

U humese xiphephana lexiya hi vukheta exikhwameni. A ku ri xinavetisi xa nyusiphepha lexi petsiweke kahle xi ri na marito lama nge: NTIRHO. Ku laveka loyi a nga pasa metriki!

Molemo u n’wayiterile. A swi tikomba onge xiyimo xa ndyangu wa ka vona a xi ta cinca, hikwalaho ka nyiko ya mukhegula luya.

Endla ntsheketo wu nyanyula!

Xana u tshama u pfulekeriwa hi nkarhi wa ku pfuna munhu la dyuhaleke? Swi endleke njhani? U titwe njhani endzhaku?
Dirowa xifaniso xa wena u ri karhi u pfuna un’wana. Ehansi ka xifaniso xa wena, tsala xiga u hlamusela leswi endlekaka exifanisweni.
Hi yihi nyiko yo hlawuleka leyi u tshameke u nyikiwa hi xirho xa ndyangu? Ha yini u yi rhandza swinene? Dirowa xifaniso xa nyiko ya kona.