“Qoo-qoo-qoo, nghenani, swimatsatsa swa mina!”

Vusiku byin’wana na byin’wana, kokwani wa Jasmien a vitana tihuku ta yena ehokweni, ku ti pfalela ku ti sirhelela eka swiharhi leswi nga ni ndlala.

Naswona mixo wun’wana na wun’wana, Jasmien a pfulela tihuku nakambe na ku hlengeleta mandza lawa ti nga ma tshikela. A ku xiphemu lexi a xi rhandza esikwini.

Tihuku ta kokwani a ti hambanile hi swivumbeko na hi vukulu, kambe Jasmien a rhandza yin’we eka hinkwato.

Lady a ku mbhaha wa ku va na mbala. A ri na xijuju xo khonyana na xipesu xa tinsiva to hungela. Loko Jasmien a nyika tihuku mahlahla, a tiyisisa leswaku Lady hi yena wo rhanga.

Siku rin’wana, Lady a nyamalala.

Jasmien u lavalavile hinkwako, kambe Lady a fambile. “Kumbexana koti ri n’wi dyile,” ku vula Eddie.

“Kumbe hi nkala?”

Jasmien a nga lavi ku anakanya hi swona.

“Lady, u hlawulekile eka mina,” ku thembendhela Jasmien. “A wu fanelanga u va na swirhandzwa,” ku tshinya Kokwani.

“Huku yin’wana na yin’wana yi hlawulekile hi mukhuva wa yona.”

Kambe Jasmien a tsandzeka ku tikhoma. a rhandza Lady swinene.

Mavhiki manharhu ya hundzile Lady a nga vonakangi. Ku fikela loko Jasmien a ya pfulela tihuku ku ri tihuma. U twile pfumawulo wa vuciyociyo.

A ku ri Lady, a ri na swikukwani swa tsevu swa tinsiva to olova swi n’wi landzelela!

“Qoo-qoo-qoo,” Kokwani a vula. “Lady wo tlhariha, u yile ku ya tumbela leswaku u tlhotlhorha mandza!”

Sweswi Jasmien a ri na swo tala swo hlawuleka.

Mianakanyo yo bula hayona

Wansati a hlawulekile eka Jasmien. I yini kumbe i mani a nga hlawuleka eka wena? Xana u hlawuleke njhani? Xana nkarhi wun’wana u twa u hlawulekile kasi nkarhi wun’wana u twa u nga hlawulekangi? Ha yini?

Xifaniso

Langutisa swinene eka xifaniso eka mapheji yambirhi yo sungula ya ntsheketo. I1swingani eka leswi u nga swi kumaka:

•  tihuku
• mandza
• swirhundzu  
• mafasitere  
• mavanti
•  tichimele

Ku Tsala

Dirowa xifaniso xa Huku na tsevu wa swikukwana swa yona. Thya vito xikukwanaxin’wana na xin’wana. Tsala vito eka xifaniso xa xikun’wana xin’wana na xin’wana kumbe u kombela un’wana a ku tsalela.

Ntirho wa vutshila

Dirowa xivumbeko xa tandza eka khadibodo yin’wana yo basa kumbe phepha, kutani u ri tsema. (Kombela munhu lonkulu kuva a ku pfuna loko swi boha.) Khavisa tandza ra wena hi ku dirowa tiphatheni to hambana eka yona kumbe u yi penda.