N’wakondlo wa le Tikoxikaya a tile edorobeni ku ta xava manghilazi ya mahlo yantshwa. N’wakondlo wa le Dorobeni u hlangane na yena exitichini. “Ndza ku amukela, mzala,” a vula. “Swa tsakisa ku ku vona,” ku vula N’wakondlo wa le Tikoxikaya, hambileswi a nga swi koti ku vona kahle. U langutile ehenhla, kambe matilo lawa ya wasi a ya tumberile hi miako ya mpunga. N’wakondlo wa le Tikoxikaya ri ambala manghilazi.

“Xana yi ye kwihi misinya hinkwayo?” a vutisa. “Xana i mani a lavaka misinya?” ku vula N’wakondlo wa le Dorobeni. “Miako leyi yi lehile swinene!” N’wakondlo wa le Tikoxikaya a khohlola. “Ndzi lava ku ya ekaya.” “A ku humeleli nchumu etikoxikaya,” ku vula N’wakondlo wa le Dorobeni. “Xana a wu na xivunda?” N’wakondlo wa le Tikoxikaya a hleka. “Tana u ta tivonela hi wexe!”  

Xosungula lexi N’wakondlo wa le Dorobeni a nga xi lemuka i ku miyela. N’wakondlo wa le Tikoxikaya a tshama ehansi ka nsinya wo anama, ehansi ka matilo ya wasi yo anama. “Wena yingisela,” a vula. U twile vukhwaxakhwaa na ku ninginika na ku kweru-kweru-kweru. “Swinyenyani swi avelana tirhubeyila na hina,” ku vula N’wakondlo wa le Tikoxikaya. “Naswona tinyoxi ti avelana na hina vulombe. Vutomi bya nandziha!” Ku humelela xivumbiwa xa xirhendzevutana xo hatima, xi ri karhi xi khunguluxa bolo emahlweni ka yena hi milenge ya xona leyo lala. ”Xifufunhunu xa vulongo xi basisa ndhawu leyi.”

“Xana Nandzana yena u endla yini?” “U dya hina,” ku vula N’wakondlo wa le Tikoxikaya. “Baleka!”  Sweswo a swi enerile eka N’wakondlo wa le Dorobeni. “Swi nga antswa ndzi papalata ntlimbano wa mimovha ku nga ri ximanga xo chavisa xa le nhoveni!” N’wakondlo wa le Tikoxikaya a tshama etikweni ra ka vona, laha a tiphina hi kurhula na ku hola.

Kan’we endzhaku ka nkarhi lowo leha a endzela doroba. Kambe loko a ya kona, a tiyisisa leswaku N’wakondlo wa le Dorobeni u kona ku n’wi sirhelela. N’wakondlo wa le Dorobeni u tlhelerile endhawini ya yena edorobeni. Loko ku ri na huwa swinene, hambi kuri eka yena, a famba a ya titshamela na mzala wa yena hi tiholodeni. Swi tikomba hi rhandza ndhawu leyi hi yi tivaka ngopfu. Xana wena u rhandza yini hilaha u tshama kona?

Swo tsakisa hi Nal’ibali

Mianakanyo yo bula hayona

Xana u na vakhazi? Xana va tshama kwihi? Xana u nga hlawula ku tshama ematikoxikaya kumbe edorobeni? Ha yini? Xana swiyimo swa mahanyelo swi hambana njhani ematikoxikaya na le madorobeni?

Xifaniso

U Tshama kwihi? Dirowa xifaniso xa kaya ra ka n’wina na ndhawu leyi rhendzeleke.

Ku Hlaya

Langutisa kusihi eka xifaniso xa le matikoxikaya. Hlaya tsalwa eka mapheji lawa nakambe kutani u tlhela u kuma swifaniso na swilo ha xin’we exifanisweni.

Ku Tsala

Xana kaya ra wena i ndhawu leyi u yi rhandzaka? Kumbe hi kun’wana? Tsala nxaxamelo wa swivangelo swo hlawula ndhawu ya xirhandzwa.

Ntirho wa vutshila

Tirhisa bokisi ra khadibodo ra sayizi ya le xikarhi ku endla kaya ra kondlo. Tirhisa swibokisana (ku fana na swibokisana swa mencisi), swipfalo swa mabodlhela na switirhisiwa leswi endliweke hi vuntshwa ku endla vhanichara ya xiyindlwana xa kondlo. U nga yi khavisa hi swilapana kumbe phepha ra mihlovohlovo. Xohetelela, tirhisa fulawuri yo tlangisa kumbe vumba ku endla leswaku makondlo ya tshama kona.

Encenyeta

Tsheketa nakambe u tirhisa swimunuhatwa swa wena ematshan’wini ya N’wakondlo wa le Tikoxikaya na N’wakondlo wa le Dorobeni.