Hi vusiku byin’wana bya ximumu loko ku hisa, hele a ri famba hi ku nonoka ri tsemakanya tafula ra le khixini. A ri dya mahlahla ya xinkwa lawa a ma hangalake etafuleni loko ndyangu wu heta ku dya, naswona se a wu ye na vurhongo. Hiloko hele ri twa mpfumawulo. Bzzzz, bzzzz! “I mpfumawulo wa yini lowu?” ku vutisa hele.
Ri langute matlhelo hinkwawo kambe ri nga voni nchumu. Hiloko ri twa mpfumawulo nakambe. Bzzzz, bzzzz! “Kasi i mani a ndzi tungulaka?” ku vutisa hele hi ku hlevetela. “Hi mina nsuna,” ku hlamula rito. “Wena u mani? Naswona ha yini u vulavulela ehansi so?” Hele ri languta matlhelo hinkwawo. “Kasi u le kwihi?” ri vutisa.
“U fanele u ri ntsongo swinene hikuva a ndzi koti na ku ku vona. Ndza tshemba wa swi tiva leswaku hi mina boso la.” Hiloko nsuna yi jitama ehenhla ka tafula ekusuhi na hele. “U ri u boso wena?” ku vula nsuna hi rito ro tsan’wa. Hele a ri swi rhandzanga sweswo. “Ndzi ri boso hi mina. Loko vanhu va ndzi kuma ndzi dya swakudya swa vona, a va ha swi dyi. Swi va swakudya swa mina, leswi kombaka leswaku va ndzi xixima va tlhela va ndzi chava,” ku vula hele hi ku xikukumuxa.
Hiloko ri fularhela nsuna ri ya esinkini laha a ku ri na swibye leswi nga hlantswiwangiki ivi ri sungula ku dya swakudya leswi nga siyiwa hi ndyangu eswibyeni. Nkarhi lowu hinkwawo nsuna a yi langute hele hi vuxiyaxiya lebyikulu. Hiloko yi hahahaha ehenhla ka nhloko ya hele, yi ri karhi yi ba pongo. “Loko u ri boso hakunene, ha yini u dya swakudya leswi nga sala?” ku vutisa nsuna.
Hele ri tlakuse nenge wa le mahlweni ri ringeta ku hlongola nsuna, kambe nsuna yi ala no twa, yi hahahaha ehenhla ka hele. Eku heteleleni hele ri ku, “Tshika ku ba bongo? Loko vanhu va hi kuma, va ta hi dlaya hi ri vambirhi.” “Mina a ndzi va chavi vanhu!” ku hlamula nsuna. “Ndza va luma ndzi tlhela ndzi tswonga ngati ya vona. Loko va ringeta ku ndzi dlaya, ndzi tlanga hi vona ndzi baleka ndzi nyamalala. Loko va sungula ku ehleketa leswaku ndzi fambile, ndza va vuyela! Pongo ra mina ri va pfuvapfuva byongo. Va tifunengeta hi minkumba hambiloko ku hisa. Naswona loko ndzi va luma, va sala va huma mabundzu yo n’wayisa.” Hiloko nsuna yi hleka yi tiphina. Xikan’wekan’we ku fika munhu a lumeka rivoni ekhixini. U ye esinkini a ya chela mati ya pompi enghilazini. Hiloko hele ri hatlisa ri ya tikotleka endzhaku ka rivanti laha khumbi ri nga pandzekela.
Nsuna a yi nga karhatiwi hi nchumu. A yi hahahaha yi endla pongo ehenhla ka wanuna loyi a a nwa mati. Eku sunguleni, wanuna u ringete ku chavisa nsuna hi voko. Kambe nsuna yi ye emahlweni yi hahahaha enhlokweni yakwe yi ri karhi yi ba pongo. Wanuna loyi u nyangatseke ngopfu ku fikela laha hluvulaka phaxani a ringeta ku ba nsuna. Kambe nsuna yi lo haha yi jikajika enhlokweni yakwe, yi n’wi tungula swi twala. Hiloko wanuna luya a karhala a yi tshika, a tima rivoni a tlhela a ya etlela. “Swa antswa ndzi rindzanyana laha ndzi nga tumbela kona,” ku vula hele hi mbilu. “A ndzi tivi leswaku nsuna yi ye kwihi naswona a ndzi tiyiseki loko wu ri nkarhi wa kahle wa ku huma.” A ri tiyisile hi ku ya emahlweni ri tumbela hikuva nsuna a yi nghenele vana ekamareni yi hahahaha etinhlokweni ta vona yi ri karhi yi ba pongo. “Papa!” ku huwelela n’wana. “Ku na nsuna ekamareni ra hina. Tana u ta hi pfuna.”
Sweswo swi pfuxe ndyangu hinkwawo, va lavana na nsuna va khome swikhigelo na maphaxani, va lunghekele ku yi hima loko vo hlangana na yona. Kambe loko un’wana a ku hi leyi, a yi tlanga hi vona yi baleka yi nyamalala. Sweswo swi teke nkarhi ku fikela loko va hela matimba va yi tshika. Va tlhelele eku etleleni va tipfala tinhloko hi minkumba, hambileswi a ku hisa swinene.
Loko nsuna yi tlhelela ekhixini, hele ri humile laha a ri tumbele kona. “Wow, u ndzi hlamarisile,” ri byela nsuna. “Vanhu lava hinkwavo a va tsutsumatsutsuma va ringeta ku ku dlaya, kambe a va wu vonanga ntlangu hinkwavo ka vona.” “Ndzi ku byerile leswaku mina a ndzi chavi munhu. Kutani ndzi byele, u ehleketa leswaku kahlekahle boso i mani?” ku vutisa nsuna. “Swi le rivaleni leswaku hi wena!” ku hlamula hele. “U vonaka u ri ntsongo kambe u hlule vanhu.”
“Ndza tsaka loko hi pfumelelana eka sweswo,” ku vula nsuna hi ku tinyungubyisa. “Ku sukela namuntlha, u nga chavi ku ndzi vitana loko vanhu va ku karhata.” “Ndzi tlangele ngopfu, ndzi ta endla tano,” ku hlamula hele ri ri karhi ri tsutsuma ri ya lava swakudya swin’wana leswi nga sala. Ku sukela siku rero, hele na nsuna va ve vanghana lavakulu, naswonona va khomisanile va dyisa vanhu mbitsi hilaha va nga kotaka hakona!
Endla ntsheketo wu nyanyula!
- Anakanya hi swivumbiwa hinkwaswo leswi karhataka vanhu: tinsuna, tinhongana, mahele ni swin’wana leswi u swi tivaka. Hi xihi eka swona lexi ku siringaka ngopfu? Ha yini u vula tano?
- Tsala xiphato hi xin’we xa swona kumbe ku tlula. Ehleketa hi ndlela leyi swi langutekaka ha yona, mafambelo ya swona, mpfumawulo lowu swi endlaka, ni leswi swi endlaka leswaku swi siringa vanhu kumbe ku va chavisa.
- Tiendlele xitsotswana xa wena! Tidirowele xitsotswana xa wena. Tsala u hlamusela vukulu bya xona, leswi xi dyaka swona ni mpfumawulo lowu xi wu endlaka.
