Nkosi wa N’wangwenya | Nal'ibali
Home | Written stories | Multilingual stories | Nkosi wa N’wangwenya

Written stories

Nkosi wa N’wangwenya

Author

Kai Tuomi

Illustrator

Samantha van Riet

Translator

Xi hunduluxiwile hi Given J Hlongwani

Swiharhi hinkwaswo a swi swi tiva leswaku N’wangwenya u na nhulu ya nsuku endlwini ya yena, kambe a ku ri hava loyi a nga tshama a yi vona hikuva N’wangwenya a ri na mona na nsele. A tshamela ro va hlongorisa na ku va luma hi meno ya yena lamo tontswa. Siku rin’wana ro hisa ra ximumu, N’wamfenhe a tihumesile a ri karhi a fambafamba etlhelo ka nambu loko a vona N’wangwenya a pavalale emasaneni. N’wamfenhe, loyi a ri na mihupani, u tekile nhonga a dlhokodlha N’wangwenya etlhelweni ra miri wa yena. N’wangwenya a nga kalanga a tshukuvanya, kutani N’wamfenhe a n’wi dlhokodlha nakambe.

“U fanele a lovile,” ku vula N’wamfenhe. U tsutsumile ku ya byela swiharhi leswin’wana. Swiharhi hinkwaswo swi fika kutani ku endliwa nkosi wa N’wangwenya. Va yimile va rhendzela ntsumbu wa yena va sungula ku vulavula. A va lava ku tiva leswaku I mani loyi a nga ta kuma nhulu ya nsuku ya N’wangwenya. Hinkwavo a va lava nsuku, i ntiyiso, kambe nawu wa le swihlahleni a wu vula leswaku nsuku i wa maxaka ya N’wangwenya. Nakambe leswi a ku ri xiphiqo – a ku ri hava loyi a tiva maxaka ya N’wangwenya lama hanyaka. Kutani N’waxibodze lowo tlhariha a rhamba nhlengeletano leyikulu kwala ntlhelo ka nambu ku ta lavisisa. Ku sungule swinyenyani, na tinsiva ta swona ta muhlovohlovo na marito layo saseka, swi yima swi ku. “Hi fanele hi ri maxaka ya yena lawa ya hanyaka ya manana wa hina la rhandzekaka N’wangwenya,” va yimbelela swin’we. “Hambiloko N’wangwenya a nga sasekanga ku fana na hina, u tshikela mandza lamakulu esaveni. Ha faneriwa hi nhulu leyikulu ya nsuku wa yena.”

Swiharhi leswin’wana swi huwelela, “HAAAAYI!” kutani swinyenyani swi tshama ehansi. “Walowo i ntiyiso lowu hetisekeke,” ku vula N’waxibodze. “N’wangwenya a tshikela mandza lamakulu esaveni. Xana ku na wun’wana loyi a nga na nchumu wo wu vula?” Rixaka ra mikolombyani ri tlakuka, va ri karhi va chavisela swinyenyani. “Sweswo i thyaka,” ku vula hosi ya rixaka ra mikolombyani. “Ndzi tiva mikolombyani yotala leyi na yona yi tshikelaka mandza, kambe hina a hi swinyenyana na katsongo. N’wangwenya a ri xirho xa rixaka ra hina hikwalaho ka hlonge ya yena ya magegetsu. Ha faneriwa hi nhulu leyikulu ya nsuku.” Swiharhi leswin’wana swi huwelela, “HAAAAYI!” kutani mikolombyani yi tshama ehansi.

 

“Walowo i ntiyiso lowu hetisekeke,” ku vula N’waxibodze. “N’wangwenya a ri na nhlonge ya magegetsu. Xana ku na wun’wana loyi a nga na nchumu wo wu vula?” Ku vile na ku biwa ka gandlati ra mati ku suka enambyeni, kutani tinhloko ta mune ta wasi ti huma endzeni ka mati. “A hi na mhaka na leswaku a ri tshikela mandza, kumbe a ri na nhlonge ya magegetsu,” ku vula N’wanhlampfi. “Na hina hina wona magegetsu, naswona a hi tshamela ro vona N’wangwenya a ri karhi a hlambela endzeni ka mati hi masiku hinkwawo. A a ri nhlampfi, ku fana na hina. Ha faneriwa hi nhulu leyikulu ya nsuku.” “Hay’khona, sweswo a hi ntiyiso,” ku vula murhangeri wa mikolombyani. “Vonani lahaya a nga etlela kona. U na milenge ya mune. Ndzi kombeni nhlampfi ya milenge ya mune.” “Kambe a hlambela,” ku vula nhlampfi.

“Yimani!” ku vula N’wamhala. “N’wangwenya u na milenge ya mune. Un’wana na un’wana wa rixaka ra timhala u na milenge ya mune na yena, hikwalaho swi nga endleka na yena a ri mhala. Ha faneriwa hi nhulu leyikulu ya nsuku.” “Kambe a mi tshikeli mandza,” ku yimbelela swinyenyani. Nhlampfi yi humelela endzeni ka nambu yi haxa swinyenyani hi mati. Swinyenyani swi hahela ehenhla swi ba timpiko swi rhendzeleka. “Hikwalaho ka yini u endla tano?” ku vutisa yi n’wana ya tinyenyana. “Loko ku ri leswaku i ntiyiso mi xaka ra N’wangwenya ra ntiyiso, a mi ta rhandza mati,” ku vula nhlampfi. “Handle ka swona u tshama u vona N’wangwenya a ri karhi a haha?” Hi xinkadyana swiharhi hinkwaswo swa nhova a swi sungula ku lwa hi xiswona swi ri karhi swi huwelela.

 

“Yimani, hinkwerhu! Yimani!” ku vula N’waxibodze, kambe a ku ri hava loyi a yingisela. Hi xihatla, N’waxibodze u twile ku khwenutiwa hala nhlaneni wa yena kutani a hundzuluka a languta. A ku ri na xin’wana xo biha lexi a xi n’wi langutile. A xi ri na mahlo lamakulu na meno yo tontswa. A a ri N’wangwenya! “A ndzi ehleketa leswaku u file,” ku vula N’waxibodze, a ri karhi a rhurhumela endzeni ka xiphambati xa yena. “A ndzi etlele,” ku vula N’wangwenya hi dyirito dya yena ledyikulu. “Kambe huwa leyi hinkwayo yi ndzi pfuxile.” N’waxibodze u nghanghamerile a ri karhi a kombela ku khomeriwa kutani a balekela enhoveni. N’wangwenya a jikela eka swiharhi leswin’wana. “Heyi!” a huwelela. Hinkwavo va tshika ku lwa kutani va miyela. Va langutile N’wangwenya hi mahlo yo honoka.

“Swa nstwa,” ku vula N’wangwenya. “Hikwerhu mi lava nsuku wa mina, a hi swona? Loko swi ri tano, xosungula, ndzi tsakela ku lalela na maxaka ya mina lava hanyaka. Hikwalaho, xana i mani loyi a lavaka ku tshama a dya na mina swin’wana swo xawula?” ku vutisa N’wangwenya a ri karhi a tinantswela milomo. “Swinyenyani i maxaka ya wena,” ku vula N’wanhlampfi, a hlambela a nyamalala hi xihatla. “Hayikhona, timhala hi tona,” ku vula swinyenyani swi ri karhi swi hahela emaninginingini ya nsinya. “Va na milenge ya mune.” Kambe rixaka ra timhala a ri nyamalarile ri nghena enhoveni. “Loko swi ri tano,” ku vula mikolombyani, “leswi swi siya hina ntsena. Yoo ha ku kombela, u nga hi miti, N’wangwenya.” “Ndzi mi mita?” ku vula N’wangwenya a ri karhi a n’wayitela. “Hikwalaho ka yini ndzi nga dya maxaka ya mina? Ehleketani kahle, mikolombyani. A hi fambeni hi ya lalela.”

Mikolombyani yi landzelerile N’wangwenya ku ya endlwini ya yena, laha va nga dya khekhe ra makanyi va nwa na mati yo nandziha ya xihlovo, na ku hlekisana hi misavo ku kondza ri va munyama hala handle. Ku suka siku rero, swiharhi hinkwaswo swi swi tivile leswaku mikolombyani hi wona maxaka ya N’wangwenya ya ntiyiso lawa ya hanyaka, naswona loko a ta fa rifu ra ntiyiso, va ta kuma nhulu leyikulu ya nsuku.