Musidzana we a lora o ya makoleni
Home | Written stories | Multilingual stories | Musidzana we a lora o ya makoleni

Written stories

Musidzana we a lora o ya makoleni

Author

Muṅwali ndi Jeanine Vermaak

Illustrator

Zwifanyiso nga Magriet Brink na Leo Daly

Lesedi o vha a tshi funa ṋaledzi. Musi vhaṅwe vhana vha tshi tou ri ḽi tsha lini, ene o vha a tshi tou ri ḽi kovhela lini. O vha a sa ofhi swiswi na luthihi. O vha a tshi funa u bvela nnḓa musi a sa athu eḓela uri a lavhelese makoleni.

 

Edzanu humbula ṋaledzi dze a dzi vhona. U tea u vha o vhona ṋaledzi nnzhi-nnzhi dzi penyaho, dzi poidza-poidzaho na ṅwedzi muhulwane, wa ṱaḓa, wa tshipulumbu.

 

“Tshifhinga tsha u eḓela tsho no vha tsini, Lesedi!” hu vhidzelela mme a onoyo musidzanyana.

 

“Ndi khou ḓa Mmawe!” hu fhindula Lesedi.

 

Fhedzi Lesedi o vha a sa athu lugela u dzhena nḓuni. O vha a tshi khou ṱoḓa u vhalela ṋaledzi. “Nthihi, mbili, raru, nṋa …” Lesedi o vha o no swika kha ḓana mahumi mararu na ntharu musi mme awe vha tshi dovha vha mu vhidzelela.

 

Musi a tshi rembuluwa uri a dzhene nḓuni, a vhona tshedza tshihulwane, tshi vhonetshelaho ngei makoleni. Tsho vha tshi tshi khou sendela. Ho vha hu rokhethe khulwane! Lesedi a i zwondolola a sa poidzi na u i lavhelesa u swika i tshi kavha ngadeni ya hawe.

 

Lesedi a sendela tsini na rokhethe nahone a i kwama. Yo vha i tshi suvhelela, i tshi penya na u dudela. Ha mbo ḓi vulea vothi ḽihulwane nahone tshiṱepisi tsha theutshela fhasi.

 

“Khamusi ndi nga ṱolela ngomu,” a ralo Lesedi.

 

A tshimbila nga u ongolowa a ya kha tshenetsho tshiṱepisi. Ho vha hu na mavhone a penyaho na batheni tswuku na ya buḽuu huṅwe na huṅwe. Fhedzi ho vha hu na batheni khulwane ya muvhala wa swiri fhasi ha fasiṱere ye a livhisa ṱhogomelo khayo.

 

“Ndi ḓivhudzisa uri hu ḓo itea mini arali nda nga i puṱedza?” a ambela nṱha.

 

Ha pfala BEEP musi a tshi puṱedza yeneyo batheni. Vothi ḽa valea nahone ha pfala BOOM musi nzhini i tshi bvuma. Nga murahu a pfa ipfi ḽi tshi bva kha khudzaipfi ḽi tshi ri, “Rokhethe i khou takuwa 3, 2, 1…”

 

Lesedi a pfa rokhethe i tshi takuwa! Ya dzinginyea u bva kha tsha u ḽa u ya kha tsha monde; na u bva nṱha u ya fhasi nahone ya ita phosho khulwane musi i tshi gonyela nṱha.

 

“Mma vha ḓo sinyuwa vhukuma,” a ralo Lesedi, fhedzi o vha a tshi khou ṅweṅwela vhukuma. Mafheleloni o vha a tshi khou ya tshikhalani! Musi a tshi sedza nga mafasiṱere a rokhethe, a vhona nnḓu dzi tshi khou ṱukufhala nga zwiṱuku nga zwiṱuku musi vha tshi khou gonyela nṱha.

 

A imisa tshanḓa a onesa, “Vha sale zwavhuḓi Mma! Ndi ḓo vhuya hu si kale!”

 

Rokhethe ya gonya, ya gonya, a si iḽa ya ya nṱha. Ya pfuka nga vhukati ha ṋaledzi na u dzi mona. Ya mona dzipulanete nahone ya fhufhela nṱha-nṱha tshikhalani. “Ndi tou ri ya lini tshikoloni uri ndi vhudze Tshepo na Amina nga ha zwenezwi,” a ralo.

 

Lesedi o vha a tshee o sedza nga fasiṱere musi a tshi vhona tshiṅwe tshithu phanḓa hawe. Naa hu nga vha hu...? Ee, ndi wone! Ho vha hu ṅwedzi ... nahone ho vha hu na munna o imaho nṱha hawo. O vhonala a tshi nga u khou mu imisela tshanḓa.

 

“Ndi munna a re kha ṅwedzi!” Lesedi a huwelela nga dakalo.

 

 

Onoyo munna a bvela phanḓa a tshi khou lumelisa nga tshanḓa u swika rokhethe i tshi kavha zwavhuḓi ṅwedzini. Nga murahu onoyo munna a ya a khokhonya fasiṱereni ḽa Lesedi.

 

“Ndaa,” a ambela kha ngilasi. “A thi anzeli u dalelwa nga vhaeni vhanzhi. Ni pfi nnyi?”

 

“Ndi pfi Lesedi,” a amba nga u ḓifulufhela. “A tho ngo tea u vha fhano. Heyi a si rokhethe yanga. Yo kavha ngadeni ya hashu, ndi izwi-ha ndi tshi dzhena ngomu nahone ya mbo ḓi takuwa ya gonyela nṱha!”

 

“Zwi tea u vha zwo itiswa ngauri ni mutanduli nga lwa nzulele,” a ralo onoyo munna.

 

“Ee. Ndi funa tshikhala nahone zwihuluhulu ṋaledzi. Zwi re zwone ndi uri dzina ḽanga, Lesedi, ḽi amba tshedza,” a ralo.

 

“Ndi zwavhuḓi badi! Dzhiani hetshi tshithu ni ṱuwe natsho hayani.” Lesedi a vula fasiṱere nahone a bvisa tshanḓa. Onoyo munna a mu ṋea kutombo. “Ndi tombo ḽo khetheaho ḽa ṅwedzini. Zwino ni na tshithu tshine tsha ḓo dzula tshi tshi ni humbudza nga ha lwonolwu lwendo.”

 

“Ndo livhuwa nga maanḓa, Munna wa ṅwedzini!”

 

Naho Lesedi o vha a tshi khou ḓiphina nga lwonolwo lwendo, o vha a tshi vho ḓipfa o netanyana. “Yowee, yowee! Mma vha ḓo vhilaela vhukuma nga nṋe!” a humbula, a tshi khou alamula. A sedza matungo oṱhe. “Khamusi arali nda dovha nda puṱedza heiḽa batheni ya muvhala wa swiri, rokhethe i ḓo nkhumisela hayani.”

 

Ndi izwi-ha a tshi i puṱedza. Nga u ṱavhanya ha dovha ha pfala ipfi kha khudzaipfi, ḽa ri, “Lwendo lwa u humela murahu lu khou thoma nga 3,2,1…”

 

“Salani zwavhuḓi, Munna wa ṅwedzini,” hu amba Lesedi nga u ṱavhanya.

 

“Ni tshimbile zwavhuḓi Lesedi. Ndi fulufhela uri ri ḓo dovha ra vhonana,” a ralo, a tshi khou mu imisela tshanḓa.

 

Rokhethe ya takuwa ṅwedzini nahone ya khona nga u ongolowa. Lesedi a vhona Pulanete ya Ḽifhasi fhasi hangei. Ḽo vha ḽi tshi tou nga bola ine ya khou bammba, ye ene na khonani dzawe vha vha vha tshi funa u tamba ngayo. Nga murahu ha zwenezwo a pfa rokhethe i tshi khou tsela fhasi, fhasi, fhasi, u swika i tshi bammba ya kavha ngadeni ya hawe. Vothi ḽa vulea nahone tshiṱepisi tsha theutshela fhasi.

 

“Ndo swika hayani!” Lesedi a huwelela.

 

A tsa zwiṱepisini a tshi khou gidima nahone a lavhelesa ṅwedzi muhulwane, wa ṱaḓa, wa tshipulumbu nahone a vhona u nga o vhona munna muṱuku o imisaho tshanḓa.

 

 

Musi mme a Lesedi vha tshi bvela nnḓa vha tshi khou mu ṱoḓa, vha wana ṅwananyana wavho o eḓela hatsini.

 

“Ṅwananyana wanga nandi, ni tea u vha no neta vhukuma,” vha ralo vha tshi khou mu takula.

 

Vha mu takula nahone vha mu ladza mmbeteni. Nga murahu ha zwenezwo vha pfa tshiṅwe tshithu tshanḓani tsha Lesedi. Ho vha hu tombo ḽa tshipulumbu, ḽa girei.

 

“Ṅwananyana wanga a mangadzaho,” vha ṅweṅwela, vha mu khisa kha phanḓa.

 

Nga murahu ha zwenezwo vha tsima luvhone, vha bva henefho kamarani, vha songo zwi ṱhogomela uri tombo ḽa tshipulumbu, ḽa girei ḽo vha ḽi tshi khou penya swiswini.