Ho vhuya ha vha na kutshere kwe kwa vha ku tshi ḓihudza vhukuma nga ṅwambo wa mathenga akwo o nakaho a ṱaḓa na mulomo wakwo mutswu u penyaho. Kwo vha ku tshi kavha kha dziṱhanga nga thungo ha mulambo kwa huwelela uri zwi pfiwe nga muṅwe na muṅwe, “Ḓanu ntsedza! Ndo naka ’thi? Sedzani mathenga anga a ṱaḓa! Vhonani nḓila ine mulomo wanga wa penya ngayo ḓuvhani!”

Zwiṅwe zwiṋoni na zwipuka zwo vha zwi sa funi kwonokwo kutshere. Kwo vha ku tshi ḓihudza, zwiṅwe hafhu ndi uri kwo vha ku si na mikhwa.

“Inwi, Ngweṋa!” hu huwelela Ḽitshere, “Maṋo aṋu o vhifha badi. A nga madzembe, o sokou ṱhophekana, a na muvhala wa ṱaḓa, nahone o somelwa nga ṋama! Ṱhuu! Ndi a zwi ḓivha uri ni tama ngavhe no vha ni na mulomo u no nga wanga!”

Ngweṋa ya sunguvhela maḓini nahone ya humbula uri zwo vha zwi tshi ḓo vha zwavhuḓi lungafhani arali a nga ṱafuna ḽeneḽo Ḽitshere!

Musi hu tshi swika tshifhinga tsha uri Ḽitshere ḽi fhaṱe tshiṱaha, ḽa zwi ita nga nḓila yaḽo yo ḓoweleaho ya u ḓihudza. Nṱhani ha u fhaṱa nga hatsi, ṱhanga na mathenga u fana na zwiṅwe zwiṋoni, ḽa fhaṱa nga bammbiri ḽi penyaho na mabammbiri a u putela maḽegere, ḽa zwi rungelela kha tshiṱaha. Musi ḽi tshi fhedza, tshiṱaha tshaḽo tsha penya tsha tou vhenge-vhenge musi tshi tshi vhonetshelwa nga ḓuvha. He vhoiwe nothe,” ha huwelela Ḽitshere. “Sedzani tshiṱaha tshanga! Tsho naka nga nḓila i mangadzaho,’thi? Ḓanu vhona nḓila ine tsha penya ngayo ḓuvhani!”

Tshibode tsha pfuka tshi tshi khou kokovha nga ṱhangani, tsha ima tsha lavhelesa tshiṱaha tshi mangadzaho tsha Ḽitshere. “Tshibode, a ni tami ngavhe no vha ni na nnḓu i ngaho yanga?” ḽa ralo Ḽitshere ḽi tshi dzhwee-dzhwe. “Yaṋu a i penyi nahone i a bora. Vhonani nḓila ine yanga ya penya ngayo.”

Tshibode tsha dzungudza ṱhoho. “Ndi funa gwangwangwa ḽanga, Ḽitshere. Ḽi ita uri ndi dzule ndo tsireledzea nahone zwenezwo ndi zwone zwa ndeme kha nṋe.”

Nga murahu ha zwenezwo ha ḓa mbevha, ya ṱoṱomowa kha thulwi ya maṱari o omaho. Yo vha yo kungwa nga bammbiri ḽi penyaho kha tshiṱaha tsha Ḽitshere. “He vhanna, Ḽitshere, tshiṱaha tshaṋu tshi khou penya vhukuma,” ya ralo i tshi huwelela.

Ḽitshere ḽa dzungudza phapha dzaḽo. “Zwa vhukuma?” ḽa ralo nga u ḓihudza. “Inwi Mbevha, a no ngo neta mara nga u dzula kha ngomu kha maṱari a buraweni na kha zwitanda? Nnḓu yaṋu i a ṱungufhadza nahone yo vhifha ngoho.”

“Hai wee, Ḽitshere,” hu amba Mbevha. “Arali ni tshi lingana na nṋe, ni ḽiwa nga zwiṋoni zwinzhi. Musi ndi tshi dzumbama ngomu-ngomu kha thulwi ya maṱari, a hu na ane a nga mmbona nahone zwi ita uri ndi sa ḽiwe. Ndi khwine uri ndi dzumbame nṱhani ha uri ndi ḽiwe.”

“Ndi vhona u nga ndi tou vha na vivho,” hu amba Ḽitshere ḽo imisela mulomo nṱha.

Ho vha hu na ṋowa khulwane tsini na mulambo ye ya fhedza vhuriha hoṱhe yo eḓela. Ya vuwa yo farwa nga nḓala, nga zwenezwo ya vuwa u itela u zwima tshithu tshine ya nga tshi ḽa. Musi i tshi khou tshimbila ya vhona tshibode tshiṱuku tshi tshi khou ora masana. Musi Tshibode tshi tshi vhona lulimi lwa ṋowa lune lwa ita lu tshi ṱolela-ṱolela na maṱo ayo ane a nga thuthulwa, tsha mbo ḓi fovhedza ṱhoho kha gwangwangwa ḽatsho. Ṋowa ya mbo ḓi gomba Tshibode lwo vhalaho, fhedzi zwi vhonala u nga gwangwangwa ḽa hone ḽo vha ḽo khwaṱha vhukuma, nga zwenezwo ya mbo ḓi ḓiṱutshela ya ya u ṱoḓa tshiṅwe tshithu tshine ya nga nga tshi ḽa.

Nga u ṱavhanya ya vhona Mbevha, ye ya vha i tshi khou kuvhanganya mbeu na zwiṅwe zwithu zwi ḓifhaho zwine ya ḓo zwi ḽa nga masiari. Ya swenda yo livha mbevha, ya lingedza u sa ita phosho na ṱhukhu-ṱhukhu, fhedzi thumbu yayo ya lila lwe mbevha ya i vhona. Mbevha ya gidima nga luvhilo luhulwane ya sunguvhela kha thulwi ya maṱari. Ya dzula henefho ya tou hwii, ya sa dzinginyise na lupwiṱi lwayo. Ṋowa ya lingedza u fukula maṱari, fhedzi thumbu yayo ya vho tou ṋaṋa u lilela nṱha zwino. Yo vha yo neta i si tsheena nungo dza u fukula maṱari oṱhe uri i ṱoḓane na Mbevha, ya mbo ḓi ḓiṱutshela.

Ndi izwi-ha i tshi ya mulamboni. Musi i henengei ya vhona tshithu tshi mangadzaho vhukuma. Tsho vha tshi tshi nga tshiṱaha, fhedzi tshi tshi penya tsha tou vhenge-vhenge musi tshi tshi vhonetshelwa nga ḓuvha. Ṋowa ya vhona Ḽitshere ḽi tshi khou fhufhela tshiṱahani. “Zwi a mangadza uri tshiṋoni tshi nga lingedza u dzumba tshiṱaha uri tshi sa vhonwe nga ṋowa i re na nḓala,” ndi Ṋowa ine ya khou ḓivhudza zwenezwo.

Ya swenda yo livha mulamboni nahone ya songolowa nga ṱhanga ya ya kha tshiṱaha tsha Ḽitshere. Mashudu mavhuya ndi uri musi i tshi vho ṱoḓa u dzhenisa ṱhoho tshiṱahani uri i ḽe tshenetsho tshiṋoni tshiṱuku, yo mbo ḓi vhoniwa nga zwiṅwe zwiṋoni, zwa tzhema na u huwelela u sevha uri hu na khombo. Ḽitshere ḽa tou kusu ḽi tshi bva tshiṱahani, ḽa shavha, fhedzi Ṋowa ya wisela fhasi tshenetsho tshiṱaha tsho nakaho, tsha mbo ḓi fhanduwa.

“Koṱo, Ḽitshere, ni ḓo litsha u ṱonga,” zwa ralo zwiṅwe zwiṋoni.

“Nahone ḓanu vhona!” ha huwelela ḽiṅwe fhondo, “mathenga aṋu o no vha buraweni!”

Ḽitshere ḽa lavhelesa phapha dzaḽo ḽo tshuwa. Dzo vha dzi buraweni tshoṱhe. Ḽa shona badi. Ḽo ṱoḓa u ḽiwa, nnḓu yaḽo yo vha yo tshinyala nahone mathenga aḽo o nakaho, a ṱaḓa o vha o no vha buraweni nahone o no ḓowelea, a tshi nga a zwiṅwe zwiṋoni zwinzhi.

Ḽitshere ḽo guda ngudo i vhavhaho. Ḽo litsha u ḓiṱongisa nahone ḽa vha na vhuthu kha zwiṅwe zwipuka. Naho mathenga aḽo o dovha a vha ṱaḓa, u swika na ṋamusi, vhuriha vhuṅwe na vhuṅwe, a a shanduka a vha na muvhala wa buraweni u itela u ḽi humbudza vhutsilu haḽo.

Kutshere kune kwa ḓihudza

* Shumisani vumba, suko ḽa u tambisa kana Presitiki u ita vhabvumbedzwa vha re kha tshiṱori kana ni ole zwifanyiso zwavho ni zwi gere. Shumisani vhabvumbvedzwa vhaṋu u itela u dovha u anetshela tshenetshi tshiṱori nga nḓila yaṋu!

* Naa ni a ḓivha zwiṅwe zwiṱori zwine zwa amba nga ha ṋowa na zwiṋoni? Ho itea mini kha zwenezwo zwiṱori? Naa hu na zwithu zwine zwa fana ngazwo na kha tshiṱori tshenetshi?