“Hay’khona!” ku hlamala Motlatsi na Tshepo loko khayindi ya vona ya ntima na ko tshwuka yi wela ehenhla ka lwangu ra yindlu ya Manana Ntshona na ku titsondzela hi eriyani ya TV.

“Hatlisa! Hi fanele hi yi ntshuxa!” ku huwelela Tshepo.

Motlatsi u khomile ntambu a yi koka. Leswi nga n’wi chavisa, i ku eriyani leya khale ya TV, yi voyamile ku fikela laha yi nga khumba swileti swa lwangu ra muakelani.

“Tatana u ta hlundzuka ngopfu!” Tshepo a cema, a tipfale xikandza xakwe hi swandla.

“Kambe loyi a nga hlundzuka swinene i Manana Ntshona!” ku hlamula Motlatsi. U tekile makwavo wa yena kutani va balekela endzhaku ka garaji. “Languta! Hi luya!”

I ntiyiso, Manana Ntshona a yimile ehandle ka rivanti ra xitanga na mavoko ya yena ya khomile xisuti. Majaha va swi vonile leswaku a hlundzukile. U langutile elwangwini kutani a vona eriyani leyi nga voyama. Mahlo ya yena a ma honokile. A dzungudza nhloko. Tinxiyi takwe timbirhi ti hlangana exikarhi ka xikandza. Kutani a ba nenge ehansi. Milomo ya yena yi va nkhwati wun’we wo lulama.

“Tatana u hi byerile leswaku hi hahisa khayindi ephakini naswona hi n’wi tshembisile leswaku hi ta endla tano!” Tshepo a hlevetelela makwavo wakwe.

“Sweswi hi le khombyeni lerikulu,” ku pfumela Motlatsi. “A hi n’wi yingisanga! U ehleketa leswaku u ta endla yini?” A raha ritshuri hi nenge.

“Kumbexana Tatana u ta hi tekela khayindi ya hina,” ku vula Tshepo, “ kumbe a nge he hi nyiki mali yo xava swiwitsi.” A languta mahlo ya makwavo wakwe.

Ku languteka ko nyama timbilu ku vonaka exikandzeni xa Motlatsi. “Yerr! Hi ta endla yini?”

“Hi tshovile xitshembiso xa hina. Xitshembiso xi hilaha ku nga heriki.” Tshepo u tshamile ehansi a veka nhloko ya yena emavokweni ya yena.

“Ku ta humelela yini sweswi?” ku vutisa Motlatsi loyi a ri karhi a dya min’wala.

Tshepo a n’waya nhloko. “Tatana a nga ka a nga ha hi tshembi nakambe.”

“Xana leswi swi vula yini, Tshepo? Xana i yini ntshembo?” ku vutisa Motlatsi.

“Xiii, u nga rhasi! Manana Ntshona u ta hi twa! Ndzi ehleketa leswaku swi vula ku ri a nga ka a nga ha hi tshembi nakambe loko hi n’wi byela xokarhi,” ku hlevetela Tshepo.

“U vula ku fana na loko ndzi ku ndzi pasile Metse exikolweni?” ku vutisa Motlatsi, a ri karhi a juluka.

“E-e, u ku khorwile hikuva u hlayile rhipoto ya wena,” ku vula Tshepo.

“U vula ku fana na loko ndzi n’wi byela leswaku ndzi dyile ayisikhirimi hi lanchi?” ku ringanyeta Motlatsi, a ringeta ku twisisa.

Tshepo a dzungudza nhloko. “Ha yi sweswo,” a vula tano. “Ku fanele ku va swin’wana swa nkoka.”

“Ku fana na loko ndzi lahlile pondo leyi a nga ndzi nyika?” ku vutisa Motlatsi. “Ndzi n’wi byerile leswaku yi wile ku suka exikhwameni.”

“A swi tiva leswaku i ntiyiso hikuva xikhwama xa wena xi boxekile,” ku hlamusela Tshepo.

“Se i yini? Xana swi vula leswaku Tatana u ta famba a nga vuyi? Kumbe u ta hi hlongola xana?” ku vutisa Motlatsi, a ri karhi a lava ku rila.

Tshepo a dzungudza nhloko. “Hayi khona! Tatana wa hi rhandza! Mhaka hi leswaku loko u tshembisile munhu leswaku u nge endli xo karhi, u fanele ku ka u nga swi endli – nakan’we. Naswona, loko u tshembisa wun’wani leswaku u ta endla xo karhi, u fanele u endla tano leswaku munhu yaloye a ku tshemba. Ku fana na loko u tshembise Sibongile leswaku u ta n’wi kumela xitsalo, u endlile tano! Sweswi xiii!”

Tshepo na Motlatsi va hlometele hi khona ya garaji. Va vona Manana Ntshona a languta riqingho ra yena ra le nyongeni. A lava ku ba riqingho.

“U ta foyinela Tatana! Hayi! Hi nga n’wi yimisa njhani?” ku vula Motlatsi. A lava ku baleka loko Tshepo a tiya xivindzi. A huma, a ya laha khombo ri nga kona!

“Ahee Manana Ntshona,” ku vula Tshepo a ri karhi a tshinela ekusuhi na darata. “Ndzi kombela ku rivaleriwa eka eriyani ya wena.”

Manana Ntshona a n’wi languta ku suka ehansi ku fika ehenhla na milomo yakwe yi pfariwile. A hefemulela ehenhla. “Eriyani leyintshwa ya durha wa swi tiva, Tshepo. Kumbe u fanele u kuma ntirho leswaku u ndzi xavela eriyani leyintshwa!” Rito ra yena a ri rila ku fana na nsimbhi.

“Tatana u hi nyika mali yo dya exikolweni,” ku vula Motlatsi a fika a yima ekusihi na makwavo wakwe. “Hi ta tirhisa mali yo dya exikolweni ku ku xavela eriyani.” A navela ku va a nga swi vulangi leswi, kambe a swi tiva leswaku a fanele ku swi vula.

“Ntiyiso?” ku vula Manana Ntshona loko rito ra yena ri ya ehenhla. “Xana mi yi kuma rini mali yo dya xikolweni naswona i mali muni?”

“Hi kuma ntlhanu wa tirandi hi vhiki,” va hlevetela va ri vambirhi, va ri karhi va tlhelela endzhaku hi switsongotsongo.

“Ku tava khume ra tirandi hi vhiki. Hi ta kota ku yi veka …” ku vula Tshepo, rito ra yena ri ri karhi ri hunguteka. Swi nga teka nkarhi wo leha ku hakela eriyani leyintshwa naswona Tatana u ta swi tiva leswi nga humelela.

Vamakwavo a va ri karhi va langutana ku fika laha va nga rivala hi Manana Ntshona. Loko va n’wi languta nakambe, va hlamarile. Xikandza xa Manana Ntshona a xi languteka xi tsakile na ku olova na milorho.

Majaha ya koka moya.

“Vana, na mina ndzi tshame ndzi va na khayindi eka nkarhi wun’wana. A yi ri ya mpungha na ku tshwukela. A ndzi yima exirhapeni xa kokwani wa mina eLesotho ndzi yi khoma hi xintambyana xa yona. A yi hahela ehenhla emapapeni. A yi tikomba yi tsakile. Ndzi yi tshike yi famba. Ndzi yi languta loko yi ri karhi yi ya ehenhla emalembelembeni ku fikela laha a ndzi nga ha yi voni.”

A n’wayitelela majaha. “A ku na xiphiqo, wena Tshepo na Motlatsi. A ndzi nga n’wi byeli Tatana wa n’wina. Eriyani liya ya khale a yi nga ha pfuni nchumu. A ndzi fanele ndzi xava leyintshwa. Ndzi ta kuma xitepisi kutani mi ta khandziya mi ya teka khayindi ya n’wina.”

Loko a ri karhi a famba vamakwavo va n’wi twile a ku, “Swi nga endleka ndzi va ndzi ri na ‘hot chocolate’ na khekhe exitangeni loko mi vuya!”

Majaha ya langutana kutani van’wayitela.

Sungulani ku va ni vutumbuluxi!

Eka ntsheketo, ku na nhlamuselo ya hilaha xikandza xa Manana Ntshona xi langutekaka ha kona loko a hlundzukile. Hlohlotela vana va wena ku dirowa xifaniso xa vona kumbe xa munghana wa vona leswi xi langutekisaka xiswona loko va hlundzukile.