Khale wa khaleni, khale ka masiku, a ku ri na kondlo ra nhova leri a va ku i Legotlo. Legotlo a ri munghana lonkulu wa Mamanthwane – mangadyani. Havumbirhi ka vona a va tshama va ri swin’we. Kambe Mamanthwane a ri na mavondzo eka Legotlo. Legotlo a ri na vanghana votala naswona un’wana na un’wana a n’wi rhandza ku tlula mangadyane. Nakambe Legotlo a ri ni nsati loyi a a n’wi rhandza swinene. Mangadyane a ri na mavondzo eka swilo hikwaswo leswi Legotlo a ri na swona. Legotlo na Mamanthwane a va dya swin’we mikarhi hinkwayo. Loko mangadyani a sweka, swakudya swa kona a swi tshamela ro nandziha. 

“Hikwalaho ka yini wena loko u sweka supu yi tshamela ro xawula?” ku vutisa kondlo ra nhova.  “Mikarhi hinkwayo ndzi nghena ndzi tibyabyisa endzeni ka mati, naswona nyama ya mina ya tsokombela. Hi leswi swi endlaka leswaku supu ya mina yi nandziha,” ku hlamusela mangadyane. Kambe o hemba. Mamanthwane u tinyikile ku kombisa kondlo ra nhova leswaku swi endlisiwa ku yini. U kumile poto ra mati yo kufumela lawa a ya nga hisi lero ya nga hisa munhu, kambe a byela Legotlo leswaku mati lawa ya hisa ro vila. Kutani Mamanthwane a tlulela endzeni ka poto kutani a hatla a huma hi ku hatlisa. Loko Mamanthwane a phamela supu, a yi nandziha tanihi masiku. Legotlo swi n’wi hlamarisile swinene. Masalamusi ya mangadyane ya tirha hakunene, a ehleketa leswi. 

Loko va hetile ku dya, kondlo ra nhova ri yile ekaya ri fika ri byela nsati leswaku ri ta sweka supu ya kahle ku fana na ya mangadyane. Nsati wakwe u n’wi vutisile leswaku u ya yi sweka njhani. “I xihundla!” ku hlamula Legotlo. Legotlo u kombele nsati wa yena ku virisa mati, leswi a nga swi endla. Loko nsati wa yena a nga ri ku languteni, hiloko Legotlo a tlulela endzeni ka poto. Hi xinkadyana se a vila endzeni ka mati! “Ndzi pfuneni! Ndzi pfuneni!” a kalakala. “Ndza tshwa!” 

Nsati wa kondlo ra nhova a hatlisa a n’wi tsavula, kambe mhaka yo biha se a yi humelerile. Legotlo a tshwile swinene lero a lahlekeriwe hi voya byakwe. Nhlonge yakwe a yi tshwukile na ku va na vupinki hikwalaho ka mati yo hisa. “Hikwalaho ka yini u nghena endzeni ka mati yo vila?” ku vutisa nsati wakwe. “Hikuva Mamanthwane u ndzi byerile leswaku leswi hi swona swi endlaka leswaku supu ya yena yi nandziha swinene,” ku vula Legotlo. Loko nsati wa Legotlo a n’wi languta a vona hilaha a vavisekeke hakona, a rila. U n’wi yisile eka dokodela, kambe dokodela a nga kotanga ku n’wi pfuna. Ematshan’weni yo n’wi pfuna, dokodela a ku Legotlo a nge he pfuki a mirile voya nakambe. 

Loko nsati wa Legotlo a twa mhaka leyo vavisa mbilu, a hlundzukile swinene! U mangarile mhaka leyi eka hosi na nkosikazi. Va lerisile vanhu hinkwavo va tiko ku lava mangadyane leswaku a ta xupuriwa. Wun’wana na wun’wana u humile ku ya lava mangadyane. Kambe Mamanthwane a swi twile leswi a swi ta humelela kutani a haha a ya tifihla enhoveni. Vanhu va tiko va lava lero na lava, kambe a va n’wi kumanga. Hi siku leri tlhandlamaka, vanhu va tiko va sukile va ya lava Mamanthwane kwale nhoveni. A va tiyisile – va kumile Mamanthwane a tifihlile ensinyeni. Va n’wi rindzile ku kondza loko a etlela, kutani va n’wi khoma va n’wi yisa emahlweni ka hosi na nkosikazi. Loko va fika entsindza, Legotlo na nsati a va fikile. Mamanthwane u khomiwile hi tingana letikulu loko a vona munghana wa yena, Legotlo, loko a n’wi languta emahlweni. “Hikokwalaho ka yini u ndzi endla leswi? A hi ri vanghana lavakulu!” Legotlo a byela mangadyani. 

“Hikuva a ndzi ri na mavondzo eka wena,” ku hlamula Mamanthwane. “U na swilo hinkwaswo leswi mina ndzi nga hava naswona wun’wana na wun’wana wa ku rhandza kambe mina va ndzi venga.” Vanhu va tiko va hlamarisiwile swinene hi hlamulo ya Mamanthwane. Va tivutisile leswaku hikwalaho ka yini Mamanthwane a nga vutisangi leswaku u swi kotisa ku yini ku endla leswaku vanhu va n’wi rhandza. Kutani hosi yi ku, “U nyikile xivangelo xa hilaha wun’wana na wun’wana a fanelaka ku ku venga ha kona ku tlurisa.” 

Hosi na nkosikazi va lerisile varindzi ku teka Mamanthwane va n’wi hoxa ekhotsweni. Nkosikazi a ku, “Namuntlha ha ku pfalela! Mundzuku hi ta teka xiboho xa leswi hi nga ta ku xupurisa xiswona!” Hi xamundzuku nimpundzu loko varindzi va fika ku ta teka Mamanthwane endzeni ka khotso, a nga ri kona. A balekile naswona a ku ri hava loyi a swi tiva ku ri njhani. Legotlo na nsati wakwe a va hlundzukile loko va twa mahungu lawa. Hosi na nkosikazi na vona a va hlundzukile swinene. Va lerisile vanhu va tiko ku ya lava mangadyani nakambe. Siku hinkwaro vanhu va ringetile ku lava na ku khoma Mamanthwane, kambe va tsandzekile. Mamanthwane a kumile bakwa kule etikweni leri a ri nga tiviwi hi munhu. Bakwa leri a swi tika ku ri kuma. Mamanthwane u tlhele a teka xiboho xo cinca wun’wani wa mitolovelo yakwe – ku suka siku rero, a huma ntsena ku ya dya loko byi ri vusiku. 

Hikokwalaho, na namutlha na sweswi, u nge pfuki u vonile Mamanthwane, mangadyani ninhlekanhi. U ta n’wi vona ntsena nivusiku a ri karhi a haha-haha.