Ku tshame ku va na n’waxinyenyani lentsongo wa soha loyi a tinyungubyisa swinene hi tinsiva ta yena leto saseka ta xitshopani na nomo wa yena lowo vangama wa ntima. A tshama enhlangeni etlhelo ka nambu a karihela un’wana na un’wana loyi a n’wi yingisela. “Ndzi languteni! Xana a ndzi sasekangi? Languta tinsiva ta mina leto vangama ta xitshopani! Vonani hilaha nomo wa mina wu vangamaka hakona edyambyini!”

Swinyenyani leswin’wana na swiharhi a swi nga xi rhandzi xinyenyani lexa soha. A ku nga ri ntsena ku ri xa tikukumuxa, a xi tlhe xi ri na mona.

“Heyi, N’wangwenya!” ku huwelela N’wasoha, “U na meno yo biha hakunene. Ya kurile ya siyanana na ku va ya xitshopani, naswona u na swinyamanyamani leswi nga salela eka wona! Phyuu! Ndza hlambanya u navela ku va na nomo wo saseka wo fana na wa mina!”

N’wangwenya a nghena endzeni ka mati kutani a anakanya hilaha wi nga sasekaka hakona loko N’wasoha a nga pfaleleka emenweni ya yena!

Loko nkarhi wu fika wa leswaku N’wasoha aka xisaka, u yile emahlweni na ku tikukumuxa ka yena ka ntolovelo. Ematshan’weni ya ku hlawula byanyi na nhlanga na tinsiva kufana na swinyanyani swin’wana, u rhwalerile swiphemu swa maphepha layo vangama na swiphutselo swa swiwitsi, leswi a nga rhunga xisaka xa yena hi swona. Loko a hetile, xisaka xa yena a xi hatima na ku vangama edyambyini. “Heyi, hikwenu,” ku huwelela N’wasoha. “Langutani xisaka xa mina! Xana a xi hlamarisi? Vonani hilaha xi vangamaka hakona edyambyini!”

Xibodze xi khunguluka xi hundza tinhlanga xi yima xi languta xisaka xa N’wasoha lexo hlamarisa. “Xana a wu naveli ku va na muti wo fana na wa mina, N’waxibodze?” ku vula N’wasoha. “Wa wena wu dzwiharile na ku nga tsakisi. Vona hilaha wa mina wu vangamaka hakona.”

N’waxibodze a dzungudza nhloko, “Ndza tsaka hi xiphambati xa mina, N’wasoha. Xa ndzi hlayisa swinene, naswona sweswo hi leswi swi nga swa nkoka eka mina. Xi tiyisisa vuhlayiseki, hiswona swi nga swa nkoka eka mina.”

Lexi nga landzela, a ku xikondlwana lexi nga tlakusa nhloko ya xona hi le ka

nhulu ya makamba yo oma. Xipetlu xa foyili exisakeni xa N’wasoha xi hatlisa ku koka mahlo ya yena. “Heyi, N’wasoha, xisaka xa wena xa vangama swinene,”

xi cema.

N’wasoha a tlharamula timpapa ta yena. “Xa vangama?” a vula hi ku tinyubyisa. “Xana a wu karhalanga, N’wakondlo, ku tshama ematlukeni ya buraweni na swimhandzani? Von mabihele na madzonele ya wena.”

“E-e, N’wasoha,” ku vula N’wakondlo. “Loko u ringana na mina, u tshamela ro lava ku dyiwa hi swiharhi leswin’wana. Loko ndzi ticelela ehansi ka nhulu ya matluka, ku hava loyi a nga ndzi vonaka naswona leswi swi ndzi endla ndzi nga dyiwi. Swa antswa ndzi hlayiseka kutlula ku tisola.”

“Ndza swi tiva ku ri wo va na mavondzo,” N’wasoha a ri karhi a nun’hwetela

emoyeni hi nomo wa yena.

Sweswi ku na nyoka yikulu ekusuhi na nambu leyi a yi tlele hi xixika. Loko yi pfuka, a yi twa ndlala swinene, naswona yi fambile yi ya lava swo nandzika ku tata khwiri ra yona. Yi hlanganile na xibodze lexi a xi orha masana. N’waxibodze u lo n’wi languta kan’we ririmi ra N’wanyoka na mahlo ya tindhululwani kutani a tlherisela nhloko ya yena endzeni ka xikhamba. N’wanyoka u gongoserile N’waxibodze kohlayanyana, kambe leswi a swi tikomba leswaku xikhamba lexi a xi tsindziyerile swinene, kutani xifambile ku ya lava swin’wana leswi a yi ta bodlomerisa meno ya yona kona.

Hi nkarhinyana N’wanyoka u vonile N’wakondlo, loyi a ri ri karhi a hlengeleta tindoho na swin’wana swo dya nihlikanhi. U nyokoverile a tshunela eka yena, a ri karhi a ringeta hi matimba ku nga bi huwa hilaha a kotaka hakona, kambe khwiri ra yena lera ndlala ri n’wi landzula. N.wakondlo a baleka hi ku hatlisa hilaha swinengani swa yena swi nga kota hakona anghena ehansi ka matluka lamo oma. U badamile kona a nga tshukunyuki, a nga fambafambisi hambi levhu ra yena. N’wanyoka u lavalavile endzeni ka matluka xinkadyana, kambe khwiri ra yona a ri ba huwa swinene. A twa ndlala swinene leswku a nga handza matluka ku kuma swakudya sworingana swo tanihi N’wakondlo, hiloko a hundza.

Hi nkarhinyana a tikumile a ri enambyeni. Laha kona, nchumu wo ka wu nga tolovelekangiki wu n’wi koka rinoko. A xi tikomba xi ri xisaka, kambe a xi hatima na ku vangama edyambyini lera miseve. N’wanyoka u vonile N’wasoha a hahela endzeni ka xisaka. “Swa hlekisa leswaku xinyenyani xi nga ringeti ku tumbeta xisaka xa xona eka nyoka leyi twaka ndlala,” N’wanyoka a tibyela.

U kasile a miyerile a kongoma enambyeni kutani a fohlafohla hi le nhlangeni ku ya exisakeni xa N’wasoha. Nkateko wa kona, hi nkarhi lowu a nge I hoxa nhloko exisakeni ku dya xinyenyani lexitsongo, u voniwile hi swinyenyani leswin’wana, leswi swi nga cema na ku huwelela swi ri karhi swi kombisa khombo. N’wasoha a huma hi rivilo exisakenihi hi nkarhi a kota ku baleka, kambe N’wanyoka a godya xisaka lexo saseka hinkwaxo xi wela ehansi, laha xi nga tlhantlheka. “Sweswo swi ta ku dyondzisa, N’wasoha, ku rhandza ngopfu ku voniwa,” ku vula swinyenyani leswin’wana.

“Nakambe languta!” ku huwelela xinyenyani lexitsongo, “Tinsiva ta wena ti hundzukile ta buraweni!”

N’wasoha a languta timpapa ta yena hi ku chava lokukulu. Hi ntiyiso a ti ri ta buraweni. A khomiwa hi tingana letikulu. A nga ponangi ku dyiwa ntsena, kambe yindlu ya yena yi hodlokile naswona tinsiva ta yena leto saseka ta xitshopani se a ti ri ta buraweni na ku va ta ntolovelo, ti fana na ta swinyenyani swin’wana.

N’wasoha u dyondzile dyondzo. U tshikile ku tikukumuxa kutani a sungula ku va na musa eka swiharhi swin’wana. Hambileswi tinsiva ta yena ti nga hundzuka ta xitshopani nakambe, kufikela na namuntlha, hi xixika xin’wana na xin’wana, ti hundzuka ta buraweni nakambe ku n’wi tsundzuxa hi vuphuta bya yena.

N’wasoha xinyenyani lexitsongo xa manyunyu

• Tirhisa vumba, vumba byo tlangisa kumbe hambi Prestik ku endla swimunhuhatwa swa le ka ntsheketo, kumbe u dirowa swifaniso swa wena kutani u swi tsemeta. Tirhisa swimunhuhatwa swa wena ku tsheketa nakambe ntsheketo hi ndlela ya wena!
• Xana u tiva mitsheketo yin’wana leyi nga na tinyoka na swinyenyani eka yona? Xana ku humelela yini eka mitsheketo leyi? Xana ku na ku fanana na le ka ntsheketo lowu?