Temo nemasela etitjalo | Nal'ibali
Home | Written stories | Multilingual stories | Temo nemasela etitjalo

Written stories

Temo nemasela etitjalo

Author

Kgosi Kgosi

Illustrator

Magriet Brink and Leo Daly

Translator

nguB.B. Malangwane

Temo bekuyintfombatane lencane lehlakaniphile lebeyihlala emaphandleni eQunu. Bekatsandza kuya esikolweni futsi afundze tintfo letinsha.

Ngalelinye lilanga esikolweni, liklasi lakhe lafundza ngekuhlanyela nekukhulisa tibhidvo.

Temo watsatseka ngalomcondvo kangangoba akakhonanga kulindza ate afike ekhaya kute atjele batali bakhe ngawo.

 NKELE-NKELE-NKELE! Yakhala insimbi yekugcina yelusuku nebantfwana bonkhe bajakela kuphuma emaklasini abo babambe indlela lecondze ekhaya.

 

Ngesikhatsi Temo afika ekhaya babe namake wakhe bebasekhishini banatsa litiya.

“Sawubona Make, Sawubona Babe,” washo asangena ekhishini.

“Sawubona Temo,” kwaphendvula batali bakhe.

 

“Belinjani lilanga lakho esikolweni namuhla?” kwabuta make wakhe.

“Belikahle! Ngifundze lenye intfo lebeyichazana,” kwaphendvula Temo ngemdlandla ngesikhatsi ahamba aya ekamelweni lakhe.

Batali baTemo bamangala kutsi indvodzakati yabo ikhuluma ngani, kodvwa ngaphambi kwekutsi bamcele kutsi achaze, abesanyamalele.

Ekamelweni lakhe, Temo wakhumula inyifomu yakhe yesikolo wagcoka letinye timphahla.

 

Kodvwa bekungesito timphahla takhe tasekhaya tamalanga onkhe. Wagcoka i-ovaroli, emagambhudzi nesigcoko.

Ekamelweni lakhe, Temo wakhumula inyifomu yakhe yesikolo wagcoka letinye timphahla.

Kodvwa bekungesito timphahla takhe tasekhaya tamalanga onkhe. Wagcoka i-ovaroli, emagambhudzi nesigcoko.

Temo wahamba wabuyela emuva ekhishini. “Ehhe! Make naBabe, bukani!” kwasho yena.

 

Batali bakhe bamangala kakhulu. Temo amengafuni kwenta leminye imisebenti yasekhaya, manje-ke kungani namuhla asagcoke timphahla tekusebenta?

“Kungani ugcoke kanjalo Temo?” kwabuta babe wakhe.

“Kungoba ngifuna kucala kuhlanyela tibhidvo tami Babe,” washo ngenjabulo.

“Hho, ufuna kuba neyakho ingadze lapha ekhaya,” kwabuta make wakhe.

“Yebo Make,” kwaphendvula Temo.

 

Batali baTemo babukana emehlweni bamangala kutsi Temo utawukhona njani kunakekela ingadze ekubeni akhonona

ngemiseti yasekhaya lelula njengekubentela litiya. Kodvwa basale bancuma kutsi bamkholwe.

Manje-ke Temo nababe wakhe baphuma baya ngaphandle ebaleni bayokhetsa indzawana lapho Temo angacala khona

ingadze yakhe. Babe waTemo wabese ubuyela ngekhatsi endlini wayontjintja wagcoka ema-ovaroli akhe.

 

 

Kwekucala, Temo nababe wakhe basebentisa imfologo yasengadzeni kuvukuta lomhlaba lebawukhetsile.

Loku kwasita kwenta lomhlaba watsamba walungela kuhlanyela. Kwaphindza futsi kwasita kukhipha lukhula

kanye nematje langafuneki ngaphansi kwalomhlaba. Lokulandzelako bahhaliga bakhipha lonkhe lukhula nematje

langadzingeki kulomhlaba. Temo nababe wakhe bafaka lonkhe lukhula labalukhiphile emasakeni lamnyama eplastiki babese bakulahla etibini.

 

Ngelilanga lelilandzelako Temo nakabuya esikolweni, washehsa wantjintja inyifomu yakhe yesikolo

wase uya engadzini yakhe nababe wakhe. Babe wakhe abetsenge tinhlanyelo labatotihlanyela. Ngako-ke

bahlanyela, bahlanyela! Bahlanyela sipinashi, ticadze, ematamatisi, nenhlanyelo yemabhontjisi.

Temo wabese uyawunisela lomhlaba kute kutsi kwelekelela lenhlanyelo kutsi imile. Emva kwaloko,

Temo bekakujabulela kufika ekhaya nakabuya esikolweni bese unisela ingadze yakhe.

 

Kodvwa bekukhona inkinga lencane: ngesikhatsi kute lobukako tilwane beseticala kudla letitjalo tetibhidvo taTemo!

Ngalelinye lilanga ngesikhatsi afika ekhaya abuya esikolweni, Temo wakhandza timbuti tidla

engadzeni yakhe. Waticosha wabese ugijima ungena endlini.

“Make! Babe! Timbuti tidla titjalo tetibhidvo tami. Beningatigadzi ngani ngani?” washo akhala.

 

“Ncesi, Temo,” kwacolisa babe wakhe. “Make nami besisatsetse sitfongwana. Asiphume siye ngaphandle siyobona kutsi yini lesingayenta.”

Babese-ke bayahamba baya engadzeni. Inyakanyaka leyentiwe timbuti! Kodvwa lokungenani

yincenye lencane yengadze lemoshekile.

“Asakhe fenisi situngeletele lengadze Babe,” Temo wancoma.

 

“Ngumcondvo lomuhle lowo!” kwaphendvula Babe.

Temo nababe wakhe-ke bakha fenisi watungeleta lengadze kute kutsi timbuti tinganophindza tingene.

Ngelilanga lelilandzelako nakafika ekhaya abuya esikolweni, Temo wakhandza tinkhomo tidla titjalo takhe. Letinkhomo

betihlakaniphe ngalokwenele kuvula ligede ngetimphondvo tato!

 

Temo wetama kuticosha letinkhomo, kodvwa yaba yinye nje inkhomo lenetimphondvo letinkhulu leticijile leyambuka wabese

ufikelwa kwesaba! Letinkhomo betibukeka titinkhulu kakhulu! Ngako-ke wagijima wangena endlini.

“Make! Babe! Nyalo letinkhomo tidla titjalo tami tetibhidvo,” kwasho yena.

 

Temo nababe wakhe baphumela ngaphandle bakhandza letinkhomo tidla engadzeni yaTemo. Babe wakhe waticosha.

“Babe, kungani singakhiyi leligede ngenkanankana?” kwancoma Temo. “Ngaleyo ndlela letinkhomo tingeke tikhone kuvula leligede futsi.”

Babe wakhe wacabanga kutsi ngumcondvo lomuhle lowo ngako-ke bahamba bayotsenga inkanankana base bayalikhiya leligede.

 

Ngelilanga lelilandzelako ngesikhatsi Temo abuya esikolweni, akatange akhandze timbuti noma tinkhomo,

kodvwa wakhandza tinyoni tidla titjalo engadzeni yakhe! Waticosha wabese uyagijima wayotjela batali bakhe.

“Make! Babe! Nyalo letinyoni tidla titjalo tami tetibhidvo,” wakhala.

Babe waTemo waphumela ngaphandle naye kuyobuka kutsi ngabe inkinga yini.

“Angati kutsi kufanele ngenteni manje, Temo,” kwasho babe waTemo enwaya inhloko ngesikhatsi acabanga kakhulu.

 

“Ngiyakwati lesingakwenta,” kwasho Temo ngekushesha. “Singabeka inethi ngetulu kwalengadze, lapho-ke ngeke tinyoni tikhone kufinyelela kuletitjalo.”

Futsi Temo bekacinisile! Bekangeke asakhatsateka nganoma ngutiphi tilwane letidla titjalo engadzeni yakhe futsi.

Kute timbuti betingangena, kute tinkhomo betingangena futsi kute tinyoni betingangena.

Titjalo engadzeni yakhe takhula, takhula, masinyane tibhidvo besetilungele kukhiwa! Make waTemo wapheka lisobho

lelimnandzi lemabhontjisi, ticadze, sipinashi nematamatisi futsi bonkhe bajabulela kudla lebekubuya engadzeni yaTemo.