N’wambyana | Nal'ibali

Written stories

N’wambyana

Author

Kai Tuomi

Illustrator

Jiggs Snaddon-Wood

Translator

Given J Hlongwani

Loko misava ya ha ri yitsongo, N’wambyana a ri nchumu wa le nhoveni. Hi masiku hinkwawo a tshamela ro yingayinga ni nhova a ri yexe. Nivusiku a lata nhloko ya yena ehenhla ka mikondzo ya yenayo khondliwa kutani a rindza bako ra yena.

Nobantu, wansati wo sungula, a tshama exindlwanini lexitsongo ekusuhi na bako ra N’wambyana. Madyambu ya n’wana loko a ri endleleni yo ya ekaya, Nobantu u vonile N’wambyana na nhloko ya yena ehenhla ka mikondzo ya yena, a etlele a pfurile tihlo rin’we, kutani a n’wi twela vusiwana.

“A ndzi tivi leswaku ndzi nga endla yini ku pfuna N’wambyana?” a anakanya. “U tikomba a ri na xivundza.”Loko Nobantu a ha anakanya hi kungu, N’wambyana a pfuka a n’wi vukula.

“N’wambyana,” a vitana, “u murindzi wa kahle swinene.”“Ina,” ku bongela N’wambyana, “Ndzi murindzi wa kahle swinene ekhwatini leri hinkwaro. 

Tindleve ta mina ti twa swinene lero ndzi kota ku twa na huwa yitsongo swinene, mahlo ya mina ya kota ku vona emunyamini, naswona ndzi tshama ndzi pfule tihlo rin’we.”

“Swa hlamarisa,” ku vula Nobantu. “Xana u nga swi kota ku ndzi dyondzisa ku va murindzi wa kahle? Tana endlwini ya mina mundzuku loko dyambu ri pela. Loko wo endla tano, ndzi ta ku nyika swakudya swo hisa u dya.”

N’wambyana a nga se tshama a dya swakudya swo hisa, kambe a swi twala swi ri kahle.

Loko dyambu ri pela hi siku leri landzaka, N’wambyana u tile a ri karhi a yingayinga ekhwatini a kongome eka yindlu ya Nobantu. A n’wi xeweta kutani a bonga, “Sweswi u fanele ku xiya leswi ndzi nga ta swi endla. Ndzi ta ku dyondzisa ku va murindzi wa kahle.”

N’wambyana a pavalala ehansi ehandle ka yindlu ya Nobantu, ni nhloko ya yena ehenhla ka mikondzo ya yena yo khondliwa. U etlerile a pfurile tihlo ra yena rin’we.

Vusiku byebyo u hlongorile swihari swa nhova swo hlayanyana. Nimixo Nobantu u n’wi tiserile swakudya swo hisa hi xindhichani xa khale xa nsimbhi.“Hi leswi yana emahlweni,” ku vula Nobantu.N’wambyana a mitetela swakudya hinkwaswo.

 

“Xana ndzi ku dyondzisile ku va murindzi wa kahle?” a vukula.“Ndzi anakanya leswaku ndzi swi khomile katsongo,” ku hlamula Nobantu hi ku n’wayitela, “kambe u nga tlhela u ndzi komba nakambe namuntlha nimadyambu. Loko wo endlatano, ndzi ta ku nyika swakudya swo hisa NASWONA ndzi ta ku endlela xibedwama leswaku u ta etlela eka xona.”

N’wambyana a tinantswela milomo. Swakudya swo hisa a swi nandziha, naswona a nga se tshama a etlela eka xibedwana.

Loko dyambu ri pela, N’wambyana u tile a ri karhi a yingayinga ekhwatini a kongome eka yindlu ya Nobantu. Tanihilaha a tshembiseke hakona, a ku ri na xibedwana lexi a xi n’wi yimerile. A xi olova na ku mpfeketa – a xi mpfeketa ku tlula bako ra le hansi – kutani hi nkarhi wolowo N’wambyana u hatlise a etlela a pfurile tihlo rin’we.

Vusiku byebyo u hlongorile swihari swa nhova swo hlayanyana. Nimixo Nobantu u n’wi tiserile swakudya swo hisa hi xindhichani xa khale xa nsimbhi.“Hi leswi yana emahlweni,” ku vula Nobantu.

N’wambyana a mitetela swakudya hinkwaswo.“Xana ndzi ku dyondzisile ku va murindzi wa kahle?” a vukula.

“Ndzi anakanya leswaku ndzi swi khomile katsongo,” ku hlamula Nobantu hi ku n’wayitela, “kambe u nga tlhela u ndzi komba nakambe namuntlha nimadyambu. Loko wo endlatano, ndzi ta ku nyika swakudya swo hisa, u nga kota ku etlela eka xibedwana nakambe, NASWONA ndzi ta ku n’waya nhlana.”

N’wambyana a tinatswela milomo. Swakudya swo hisa a swi nandziha, naswona xibedwana – a xi mpfeketa ku tlula bako ra le hansi – naswona a ku se tshama ku va na loyi a n’wi n’wayaka nhlana.

Loko dyambu ri pela, N’wambyana u tile a ri karhi a yingayinga ekhwatini a kongome eka yindlu ya Nobantu. U fike a pavalala eka xibedwana. Nobantu a tshama kwala tlhelo ka yena a n’wi n’waya nhlana. Ndzi titwa kahle swinene! N’wambyana a vukula hi ntsako, kutani a etlela ehenhla ka xibedwana a pfurile tihlo rin’we.

Hi vusiku byebyo u hlongorile swiharhi swa nhova swo hlayanyana. Nimixo Nobantu u n’wi tiserile swakudya swo hisa hi xindhichani xa khale xa nsimbhi. N’wambyana a mitetela swakudya hinkwaswo.

 

“Wa tiva, Nobantu,” ku vukula N’wambyana, “eka vusiku lebyinharhu hi ku landzelelana ndzi ringetile hilaha ndzi nga kotaka ha kona ku ku dyondzisa ku va murindzi wa kahle, kambe a swi tikombi leswaku wa swi khoma. A ndzi ehleketi leswaku u ta pfuka u swi kotile ku swi endla.”“A ndzi nga swi koti?” ku vula Nobantu a ri karhi a n’wayitela.

“E-e, a ndzi ehleketi hi ndlela yaleyo,” ku hlamula N’wambyana. “Xiphiqo i ku u etlela endzeni, tindleve ta wena i titsongo, naswona a wu swi koti ku vona exinyamini. Lokoswiritano, ndzi na mianakanyo yo antswa. Ematshan’weni ya leswaku mina ndzi dyondzisa WENA ku va murindzi wa kahle, ndzi nga ku rindzela yindlu ya wena. Ku vuyisela wena u ta ndzi phamela swakudya, u ndzi nyika mubedo wo etlela na ku ndzi n’waya nhlana.”

"Ku huhwa ke?” ku vutisa Nobantu.“Ku huhwa?” N’wambyana a khwanyanise xikandza.Nobantu u kombetile N’wambyana ku huhwa hi tinhonga. A swi tsakisa swinene!

Loko va hetile, va twananile leswaku N’wambyana u ta tshama naswona u ta va mbyana yo rindza Nobantu.

Loko dyambu ri pela hi vusiku byebyo, N’wambyana u etlerile eka xibedwana xa yena a ri karhi a n’wayitela exikandzeni xakwe, naswona mahlo ya yena hamambirhi a ya pfalekile.

Leswi hi leswi yena na vana va yena, na vana va vana va vona va nga sungurisa xiswona ku tshama na vanhu, naswona timbyana a ta ha ri swilo swa nhova leswi yingayingaka na makhwati na ku etlela emabakweni swi ri swoxe.