Khale wa khaleni, N’wamkhacani wa xinyenyani a ri na nomo wo leha wo vangama wa xitshopani.

A tshama eka xiyindlwani lexitsongo laha a ku ri na byanyi byo leha.

Masiku hinkwawo a kukula yindlu ya yena loko a nga si huma a ya ebyanyini ku ya khomela swakudya swa yena leswi a swi tsakelaka.

Nivusiku a khandziya ehenhla ka mubedo exisakeni xa yena, khwiri rilo ndee hi tinjiya, tinhongani na swivungu leswo tshombonyoka.

Loko un’wana a ta laha ku nga na byanyi lebyo leha, N’wamkhacani a ta haha a ya ehenhla a n’wi karihela.

A va jovotela na ku susa nyimpi ku fikela loko va famba. A rhandza ku tshama a ri yexe, naswona a nga rhandzi ku avelana na van’wana.

Siku rin’wana, loko N’wamkhacani a humile ku ya lava switsotswani, u twile ku n’unun’utelela ehansi,

loku a ku fana na mpfumawula wa ku baleka ka tilo eswintshabyanini, kutani xin’wana xi pfala dyambu.

“Xana se i yini?” ku cemela N’wamkhacani, a hahela ehenhla ka byanyi ku kota ku swi vona kahle.

Dyiharhi ledyikulu dya ntima dya timhondzo to tika a dyi ri karhi dyi famba eka byanyi lebyo leha.

“Avuxeni,” ku vula N’wanyarhi. “A ndzi si dya nchumu kusukela mavhiki lawa ya nga hundza. Byanyi lebyo leha hi byona ndzi byi lavaka.

Xana ndzi nga byi kuma?” “E-e! Famba!” ku kariha N’wamkhacani. “Kambe, ndzi ta fa loko ndzi nga dyi nchumu.

A ku si na mpfula eka tin’hweti leto tala. Lebyi hi byona byanyi byo leha eka ndhawu leyi. Ndzi pfumeleli ndzi dya byin’wana bya byona, ndza kombela?”

“Xana a wu ndzi twanga na? Fambela lekule!” ku vula N’wamkhacani a ri karhi a haha-haha ehenhla ka nhloko ya N’wanyarhi.

“Kambe wena a wu dyi byanyi,” ku vula N’wanyarhi. Kutani a ringeta nakambe, “Hi nga avelana byanyi.”

“A ndzi avelani na munhu! Lebyi i bya mina! Mina! Mina! Fambela le kule sweswi!” ku huwelela N’wamkhacani.

Gomu ra N’wanyarhi ri khwanyana kutani mahlo ya va matsongo ya pfalekanyana.

A hlundzukile lero ncila wa yena wu pulutela wu ya endzhaku na le mahlweni,

wu ri karhi wu endla mpfumawulo wa le henhla loko wu ri karhi wu ba ematlhelo ka milenge ya yena.

“Swi lulamile loko ku ri leswaku u lava ku delela, ndzi ya byi teka ni famba na byona. Mina ndzi dya byanyi, hileswi ndzi endlaka swona,

naswona ndzi na ndlala, hi leswi ndza byi TEKA, wena xinyenyani xo delela,” ku vula N’wanyarhi a ri karhi a lava ku dya byanyi.

“U nge swi endli sweswo!” ku kariha N’wamkhacani. “Xana u ta ndzi sivela njhani? Languta vukulu bya mina.

Hikuva wa delela, ndzi tekile xiboho xa leswaku ndzi ta dya ndzi dya lero na dya ku fikela loko khwiri ra mina ri ku ndee.”

Hi mpfumawulo wa le henhla wo NCAKUNYA! PHORO! N’wanyarhi a sungula ku dya.

Leswi swi hlundzukise N’wamkhacani swinene ku fikela laha makumu ya nomo wa yena ku nga cinca ku va muhlovo wo tshwuka wo hatima.

N’wamkhacani a haha-haha ehenhla ka nhloko ya N’wanyarhi a ri karhi a huwelela hi ku kariha, kambe N’wanyarhi aya emahlweni a dya.

Hi xinkadyana byanyi hinkwabyo lebyo leha a byi herile. Ku pfatlanya xilondza, N’wanyarhi u vekile nenge wa yena lowukulu ehenhla ka lwangu ra yindlu

ya N’wamkhacani. N’wamkhacani u haherile ehenhla ka nhlana wa N’wanyarhi a sungula ku n’wi jovotela nhlonge yakwe.

“Sweswo a swi nge tirhi,” ku vula N’wanyarhi. “Nhlonge ya mina yi tsindziyerile swinene.

Hambi ku ri N’wanghala u ringetile ku ndzi luma hi meno ya yena lamo tontswa kambe ndzi phonyokile.

Wena u ntsongo swinene, N’wamkhacani. Nakambe wena u fanela hi leswi u nga swi kuma. Mina a ndzi swi tsakela leswaku hi avelana.”

 “Loko swiritano, hi sweswo ke,” ku vula N’wamkhacani loyi a hungute na huwa. “A ndzi hlundzukile na ku ku delela hikuva a ku ri kaya ra mina.

Sweswi a ndza ha ri na kaya hambi swakudya – hinkwato tinjiya letiya ta rihlaza, tinhongani,

na swivungu leswiya swo tshombonyoka leswi a swi tshama eka byanyi lebyiya byo leha swi fambile! Hinkwaswo swi fambile.”

N’wanyarhi a languta endzhaku eka N’wamkhacani, loyi a ri karhi a rila, na le ka rivala ra misava leri a ri nga ha ri na nchumu na yindlu leyi hahlukeke.

“Ndzi rivaleli ku va ndzi hodlosile yindlu ya wena,” a vula, “kumbexana ndzi nga ku ririsa. Ndzi na xiphiqo na switsotswani, wa swi vona.

Ndzi vula ku ri, languta enhlaneni wa mina. Ku tshamela ro va na switsotswani leswi tshamaka na ku kasa emirini wa mina hinkwawo.

U nga dya swona, naswona swi nga tsakisa loko ku nga va na loyi ekuheteleleni a nga ndzi susaka swona.”

N’wamkhacani a languta ehenhla na le hansi ka miri wa N’wanyarhi kutani a vona switsotswani hinkwaswo leswitsongo leswi nga namarhela miri wa N’wanyarhi.

Khwiri ra xinyenyani ri duma, kambe mianakanyo yo endlela N’wanyarhi tintswalo endzhaku ka leswi a nga swi endla hinkwaswo,

swi endla leswaku N’wamkhacani a hlundzuka na ku hlundzuka. Nomo wa yena wu ya wu nyanya ku tshwuka na ku tshwuka.

“Xosungula u dyile byanyi bya mina byo saseka!” ku huwelela N’wamkhacani. “Endzhaku u hodlosa yindlu ya mina.

U hoxile nenge wa wena ehenhla ka lwangu ra yindlu! Sweswi u lava mina ndzi ku endlela tintswalo ndzi dya switsotswani leswi hinkwaswo!”

U yile ehenhla na le hansi ka nhlana wa N’wanyarhi, a ri karhi jovotela switsotswani loko a ri karhi a vulavula.

“Wena u na tihanyi, N’wanyarhi! Onge mina ndzi ta ku pfuna,” a vula leswi nomo wu tele hi switsotswani.

N’wanyarhi u lo khindlata makatla a famba na N’wamkhacani loyi yena a khandziyile enhlaneni wa yena, a ri karhi a polomba na ku dya switsotswani.

Na namuntlha na sweswi va ha endla sweswo, kambe N’wamkhacani a nga n’wi rivalelangi N’wanyarhi,

naswona nomo wa yena lowa xitshopani wa ha ri wo tshwuka na sweswi.