Ḓuvha ḽa Mitambo Tshikoloni tsha Murole wa Fhasi tsha Zwikhokhonono
Home | Written stories | Multilingual stories | Ḓuvha ḽa Mitambo Tshikoloni tsha Murole wa Fhasi tsha Zwikhokhonono

Written stories

Try our growing collection of stories to print out or read aloud at home with the whole family.

Ḓuvha ḽa Mitambo Tshikoloni tsha Murole wa Fhasi tsha Zwikhokhonono

Author

Nga Karen Louise Olivier

Illustrator

Zwifanyiso nga Vian Oelofsen

Ḓuvha ḽo vha ḽo ṱavha zwavhuḓi musi Lulu o dzula kha luhatsi mudavhini wa mitambo tshikoloni. Ṋamusi ḽo vha ḽi ḓuvha ḽa mitambo Tshikoloni tsha Murole wa Fhasi tsha Zwikhokhonono. Lulu o vha o takala na zwikunwe. O vha a tshi ḓo shela mulenzhe kha nzambo. “Thatha dzi thamutshela nṱha vhukuma!” a huwelela musi a tshi khou thamutshela kha tombo, kha luhatsi nahone nga murahu kha tavhi ḽa muri u re nga henefho tsini. Lulu a lavhelesa fhasi nahone a vhona zwiṅwe zwikhokhonono zwi tshi khou ḓilugisela zwiitea zwa ḓuvha. Zwikhokhonono zwoṱhe zwo vha zwi na fulufhelo ngauri zwo fhedza tshifhinga tshinzhi zwi tshi khou ḓilugisela ḓuvha ḽa ṋamusi.

Nzie ya ṱharamudza magwendo ayo. “Milenzhe yanga yo khwaṱha vhukuma. Ndi vhona u nga ndi ḓo shuma zwavhuḓi kha nzambo ṋamusi,” ndi yone ino ralo. “Ndi vhona u nga ndi ḓo kunda kha mutambo,” ndi bete ḽine ḽa khou ralo musi ḽi tshi khou ḽa tshipiḓa tsha khekhe nahone ḽa ḓi phumula mulomo nga lufhafha. Denga, Lunyunyu na Thunzi zwa fhefheḓisa phapha zwo fara khani ya uri ndi nnyi ane a kona u fhufhela nṱha-nṱha. “U fhufhela nṱha ndi tshiitea tsho khetheaho vhukuma,” hu amba Denga. “Zwiṅwe zwikhokhonono a zwi na phapha, fhedzi riṋe vhaṅwe vhane ra vha nazwo, ri nga fhufhela nṱhesa. Ndi vhona u nga ndi ḓo ṋewa tshiphuga ṋamusi.” Mbumbulusa yo vha i tshi zwi ḓivha uri i ḓo kona u sukumedza bola ya ya kule-kule nga magwendo ayo a re na maanḓa. Lusunzi lwo zwi ḓivha uri tshigwada tshalwo tshi ḓo kunda mbambe ya u gidima nga u sielisana ho farwa zwitanda ngauri vho fhedza miṅwedzi minzhi vha tshi khou ḓiḓowedza u ṋekedzana zwitanda.

                                                                                                                                                         

Tshisusu tsho zwi ḓivha uri tshi ḓo fhufha zwikhukhuliso zwoṱhe zwo vhewaho nḓilani kha mutambo wa u gidima. Lulu na ene o vha e na fulufhelo. “Ndi ḓo fhufhela nṱha-nṱha ṋamusi,” a ralo.

“Zara u vhona u nga a nga mphira, fhedzi ndi ḓo ṋewa tshiphuga!” Ndi izwi-ha Lulu a tshi thamuwa vhukuma kha tavhi ḽa muri nahone a wela kha … kha tshithu tshi re na vhukuse. “Ndi ngafhi mathina?” Lulu a lila o ḓaḓa. Lulu o vha a tshi khou lora nahone ho ngo vhona Ṱhoho musi i tshi gonya tsinde ḽa muri. Zwino yo vha yo nambatela kha vhukuse hayo! Nga murahu ha zwenezwo, Lulu a pfa Vho-Ṋemukula vha tshi khou ḓivhadza, “Ndi matsheloni, ḽotsha. Ri ṱanganedza vhatambi vhoṱhe, miṱa yavho na vhaṱaleli vhashu! Ḓilugiseleleni ngauri ri tsini na u thoma. Ri humbela uri vhatambi vhoṱhe vha kuvhangane vhukati ha mudavhi.”

Lulu o pfa phosho ya vhaṱaleli vha tshi khou sea, u vhanda zwanḓa na fhefhedzisa phapha. Lulu ho ngo vhuya a zwi ṱhogomela uri ho vha hu na zwiḓula zwe zwa vha zwo dzumbama nga fhasi ha maṱari a muri e a vha o wela fhasi. Zwo vha zwo lindela tshifhinga tsho teaho uri zwi thamuwe, zwi ḽe zwikhokhonono zwoṱhe zwi ḓifhaho!

Nga tshenetsho tshifhinga, Lulu o vha a tshi khou lingedza u sutuwa kha vhukuse ha Ṱhoho, fhedzi zwa vhonala u nga u khou tou ṋaṋisa zwithu. Ndi izwi-ha a tshi huwelela, “Thusani! Thusani-wee! Ndi khou humbela thuso!” Fhedzi a hu na we a pfa ipfi ḽawe ḽiṱuku samusi zwipuka zwo vha zwi tshi khou ita phosho. Nga murahu ha zwenezwo Lulu a pfa Vho-Ṋemukula vha tshi ri, “Nzambo ya vhasidzana i ḓo thoma hu si kale. Ndi humbela uri vhane vha ṱoḓa u shela mulenzhe, vha ye hune nzambo ya ḓo thoma hone.” “Yowee, nṋe musidzana,” hu huwelela Lulu. “Ndi ḓo pfukwa nga hetshi tshiitea!” Ya lingedza u ḓibvisa kha vhukuse ha Ṱhoho, fhedzi ho vha vhu vhudenya vhukuma. Lulu a thoma u lila. O vha o ḓiḓowedza vhukuma a tshi itela heḽi ḓuvha nahone zwino u ḓo pfukwa nga tshibuli tsha u shela mulenzhe. Nga murahu ha tshifhinganyana,

                                                                                                                                                          

Lulu a pfa Vho-Ṋemukula vha tshi ri, “Nzambo dza vhasidzana dzi khou tshimbila zwavhuḓi. Heyi ndi nzambo ya u fhedza ya Zara. Thanda yo no vha nṱhesa.Ari vhone arali a tshi ḓo kona.” Ndi izwi-ha Lulu a tshi humbula maipfi a mme awe, “Naho arali hu tshi vhonala hu si na fulufhelo, ni nga vhamba maano tshifhinga tshoṱhe, Lulu.” Nga zwenezwo Lulu a vhamba maano avhuḓi vhukuma. “Ndi thatha,” a ḓivhudza. “Ndi nga luma. Musi ndi tshi luma, hu ḓo ṱhoṱhona, ha ṱhoṱhona.” Ndi zwe Lulu a ita zwone – o luma Ṱhoho lunzhi-lunzhi. “Yowee!” ha huwelela Ṱhoho.

“Hu na tshithu tsho nndumaho!A hu ṱhoṱhoni zwone.” Ya ḓikweta lwe Lulu a bva kha vhukuse nahone a fhufhela muyani. “Huree!” ha huwelela Lulu musi a tshi khou fhufha a pfuka thanda ya nzambo! Zara a sala o akhamala. “Ni bva ni ngafhi, Lulu?” a vhudzisa o mangala. Musi Lulu a sa athu fhindula, Ṱhoho ya mbo ḓi suvha murini, ya wela fhasi. Ya wela nṱha ha zwiḓula lwe zwa tshuwa zwa mbo ḓi thamuwa zwa ḓiṱutshela. Mabu a fhufha o tanga zwiṅwe zwikhokhonono u itela u zwi tsireledza uri zwi sa ḽiwe. Nga murahu ha zwenezwo, a pandela zwiḓula zwoṱhe. Nga murahu ha ḽeneḽo bonyongo, muṅwe na muṅwe o vha o humbula uri Lulu ndi ene mukundi wa nzambo, fhedzi Lulu a amba a ri, “Hai, a tho ngo thamuwa. Ṱhoho ndi yone yo itaho uri ndi thamuwe. Zara ndi ene o kundaho nzambo.” 

Vho-Ṋemukula vha dzhia tshiphuga vha tshi ṋea Zara. “Ri a ni livhuhisa, Zara, ri ḓirwa khana nga inwi. Nga murahu vha rembulutshela kha Lulu. “Ri ḓirwa khana na nga inwi, Lulu. No fulufhedzea na ita vhungoho ha uri Zara u ṋewa tshiphuga. No dovha na ri tshidza kha hezwo zwiḓula zwivhi! Ndi vhona u nga na inwi ni tea u ṋewa tshiphuga.” Ndi izwi-ha vha tshi ṋea Lulu tshiphuga nge a fulufhedzea na u vha na tshivhindi.

Muṅwe na muṅwe a vhanda zwanḓa nahone Zara a kuvhatedza Lulu. Musi ḓuvha ḽi tshi kovhela, zwikhokhonono zwoṱhe zwa tenda uri ḽo vha ḓuvha ḽavhuḓi vhukuma ḽa mutambo u fhira oṱhe e zwa vhuya zwa ya khao! 

Itani uri tshiṱori tshi nyanyule!

  •   Ṅwalani madzina a zwikhokhonono zwoṱhe zwi re kha tshiṱori. (THUSO: Hu na zwikhokhonono zwa 12.) 
  •   Olani tshikhokhonono tshine na tshi takalela ni ṅwale NDI A TSHI TAKALELA nga fhasi ha zwe na ola.
  •   Zwino ṅwalani tshikhokhonono tshine na si tshi fune ni ṅwale A THI TSHI TAKALELI nga fhasi ha zwe na ola. 
  •   Khethani tshikhokhonono tshiṅwe na tshiṅwe. Shumisani vumba, Phuresitiki kana vumba ḽa u tambisa ni vhumbe tshenetsho tshikhokhonono.