Olwethu, ane a vha okuthophasi, o vha o awela fhasi ha tombo ḽi re tivhani ḽihulwane tsini na vhugabelo. O vha o tshuwa. O vha a sa athu vhuya a vha kule nga u rali na tivha ḽa hune a dzula hone ḽi re khunzikhunzini. O vha a tshi ḓipfa o tsireledzea tshifhinga tshoṱhe musi e khunzi-khunzini, e kule na philiphili na vhathu. Fhedzi maḓuvha a si gathi o fhiraho, muzwala wawe, Oscar, o mu humbela uri a ṱuwe nae vha ye u tandula mativha a re tsini na vhugabelo. “Ndi na vhuludu musi ndi hafha. Ndi khou ṱoḓa u vhona shango. Kha ri bammbele ri ḓiṱutshele,” ndi ene a no ralo. 

Olwethu o mu luvheledza uri a si ṱuwe, fhedzi Oscar ho ngo vhuya a mu thetshelesa, o vha a tshi ita zwine a funa tshifhinga tshoṱhe. Zwino ho vha ho no fhela maḓuvha o vhalaho o ṱuwa. Ndi ngazwo Olwethu o dzhia tsheo ya uri a ye u mu ṱoḓa. O mu ṱoḓa a vhuya a swika kha ḽino tivha ḽi re tsini na vhugabelo, he a fheleledza o wana zwiṅwe zwivhumbiwa zwa lwanzheni zwine zwa nga mu vhudza zwe zwa itea kha Oscar. “U vhona ho mu rumbula maṱo,” ya ralo khovhe ya ṋaledzi yo ṱungufhala. Zwipuka zwa lwanzheni zwine zwa pfi dzi-anemone zwa dzungudza milenzhe yazwo u sumbedza uri zwi khou tendelana na eneo maipfi. “Ro mu sevha uri a ṱhogomele zwithu zwa mivhala-vhala zwo papamalaho nṱha ha maḓi,” ndi zwenezwo zwipuka zwe zwa ralo. Ḓambatshekwa ḽine ḽa pfi hermit ḽa ṱoṱomosa mutsinga kha tshitemba tshaḽo nahone ḽa ri: “Murei wa khovhe o vha o takala vhukuma musi a tshi fasha okuthophasi.” Olwethu a ṱungufhala vhukuma.

O vha a tshi ḓo tea u vhuyelela thivhani ḽi re khunzi-khunzini e eṱhe. Nga murahu ha zwenezwo musi o papamala nga fhasi ha tombo a tshi khou humbula nga ha nḓila ye a ṱuvha ngayo Oscar, nga khathihi fhedzi a mbo ḓi pfa maipfi a vhathu. Musi Olwethu a tshi ṱolela, a vhona musidzanyana, mme awe na makhulu wawe vhe lumemeni lwa tivha. Vho vha vho lavhelesa fhasi maḓini. Olwethu a mbo ḓi dzhena fhasi ha tombo musi a tshi pfa makhulu vha tshi ri, “Viwe, vhonani, hu na okhuthophasi! Ni khou i vhona nga fhasi ha tombo?” Olwethu a mbo ḓi ṱavhanya a shandula muvhala uri a fane na matombo na tsheṋe ya lwanzheni i re nga henefho tsini. Fhedzi Viwe o vha o mu vhona. “Ee, ndi vhona u nga i khou lingedza u dzumbama,” a ralo a tshi khou sumba he Olwethu a vha e hone.

Musi Olwethu a tshi humbula zwe zwa itea kha Oscar, a mbo ḓi tou huvhu a shavha uri a ḓitsireledze. A mbo ḓi tou lavhi, a dzhena fhasi a dzumbama murunzini wa tombo ḽihulwane. Fhedzi zwe zwa mu tshuwisa ndi uri onoyo musidzanyana o mbo ḓi bammbela, a swika a dzula kha tombo ḽihulwane nṱha ha he Olwethu a vha o dzumbama hone. Onoyo musidzana o vha o fara tshithu tshi penyaho, fhedzi Olwethu o vha a sa ḓivhi uri ndi mini.

Ndi kale Olwethu a tshi funa mivhala i penyaho. Tivha ḽa khunzikhunzini ya hune a dzula hone ḽo vha ḽi na mivhala-vhala. Ḽo vha ḽi na dzi-anemone tswuku, chitin dzi penyaho, tsheṋe dza ṱaḓa dza lwanzheni na khovhe nnzhi dza ṋaledzi dzo nakaho. Olwethu a pfesesa zwo itaho uri Oscar a kungiwe nga tshithu tsha mivhala-vhala i penyaho tsho papamalaho nṱha ha maḓi tshe vharei vha khovhe vha tshi shumisa u mu fasha ngatsho.

Musi Olwethu e fhethu he a dzumbama hone a vhona tshithu tsha muvhala wa pinnki tshi tshi dzhena maḓini, tsha pfuka nga hune a vha hone. A kwama tshenetsho tshithu nga mulenzhe wawe a songo thoma a humbula, nahone musi a tshi vhona hu songo itea tshithu, a tshi pommba nga mulenzhe wawe wa vhuvhili. Nga murahu ha zwenezwo a pfa musidzanyana a tshi ri, “Mmawe, kha vha vhone, okuthophasi yo pommba tshishumiswa tshanga tsha u fema musi ndi maḓini.” Olwethu a tshuwa lwe a farelela tshenetsho tshithu a tou nzhala. Onoyo musidzanyana a ṱharamudza tshanḓa a fara tshishumiswa tshawe tsha u fema ngatsho maḓini. Musi a tshi pfa u khwiḓa, onoyo musidzanyana a khwiḓa-vho.

“Mmawe, okuthophasi yo nyima tshishumiswa tshanga tsha u fema ngatsho maḓini!” hu amba Viwe, a tshi vho thoma u tshuwa. “Yowee, nandi,” a ralo Olwethu, “ndi khou ita zwa vhutsilu u fana na Oscar! Arali nda sa ṱhogomela, na nṋe ndi ḓo fashiwa u fana nae!” Ndi izwi-ha a tshi mbo ḓi litshedza tshenetsho tshithu. Tshenetsho tshishumiswa tsha mbo ḓi bva maḓini ha pfala phwashaa, nahone Viwe a nga a sa wela maḓini nga tshitiko

. Gugu vha sea, “Ni na mashudu ni a ḓivha, Viwe. No vhona okuthophasi nahone ho vha ho tou salanyana uri ni i fashe!” “Ee,” a ralo Viwe o takala, “nahone okuthophasi yo ṱoḓa u dzhia tshishumiswa tshanga tsha u fema ngatsho maḓini!” Ndo ponyoka nga lubuli lwa ṋeleṱe hafha fhethu, ndi Olwethu musi a tshi khou bammbela uri a humele tivhani ḽi re khunzi-khunzini. A tzwonzwa na u tzwaṱidza maḓi, a bammbela nga luvhilo uri a bve fhethu hu re na khombo.

Musi e kule a pfa makhulu vha Viwe vha tshi ri, “Viwe, eḓanu vhona nḓila ine okuthophasi ya khou tala ngayo maḓini. I khou bammbela sa bufho ḽi tshi fhufha makoleni.” Fhedzi Olwethu ho ngo tsha vhuya a ima-ima u pfa zwe Viwe a amba. O bammbela u vhuya a swika khunzi-khunzini he a ḓipfa o tsireledzea.

Itani uri tshiṱori tshi nyanyule! 

• Naa no no vhuya na fara lwendo lune lwa nga vha na khombo? No ḓipfa hani? Ndi ngani? 
•  Olani tshifanyiso tsha okuthophasi. Okuthophasi i nga shandula muvhala! Nga zwenezwo, ni nga i khaḽara nga mivhala kana na ita mitalo ine na funa
• Itani phosiṱara ya Muthu o Xelaho. Olani tshifanyiso tsha muthu o xelaho nahone ni ṅwale dzina ḽawe, miṅwaha yawe na tshivhumbeo tshawe nga fhasi kha tshifanyiso.