Ḽo vha ḽi ḓuvha ḽa mmawe ḽa mabebo. Neo o vha o vha rengela bogisi ḽa tshokoḽeithi nga tshelede yawe ye a vhulunga  ya uḽa tshikoloni. Baba vhone vho vha vho vha rengala zwiṅina zwa pinki ngeno Mbali o ola tshifanyiso tsha u naka kha garaṱa. 

“Ndo livhuwa, vhafunwa vhanga,” Mmawe vho ralo, vha tshi khou vhea zwiṅina fhethu ho tsireledzeaho kha bogisi ḽa u vhea dzhuweḽe ḽi re kha raga ya u ambarela. “Ndi khou fanela u ṱavhanya zwa sa ralo ndi ḓo lenga u ya ha muiti wa mavhudzi. Ndi khou ya u nakisa mavhudzi anga uri ndi vhonale ndi wa ndeme vhukuma phathini yanga madekwana.

Nga murahu ha tshifhinga nyana Makhulu vho vhidza Neo. “Ndi khou bika zwiḽiwa zwa phathi ya mabebo ya Mmawe,” vho ralo. “Ndi khou humbela uri ni nṱhogomelele Mbali.”

“Zwo luga, Makhulu, Neo o ralo. Fhedzi o vha a sa khou thetshelesa. O vha e na bugu ntswa u bva ḽaiburari i no khou amba nga vhatukana vhavhili vhane vha tshimbila lwanzheni nga tshikepe tsha mavemu.

“Neo”, ho vhidzelela makhulu nga murahu ha tshifhinga nyana, “Mbali u khou ita mini?”

Neo o mbo ḓi fhufhela nṱha. O vha o hangwa zwoṱhe nga ha khaladzi awe muṱuku. A nga vha a ngafhi? O vha a tshi khou mu pfa a tshi khou ḓi imbelela. O vha o vula bogisi ḽa mmawe ḽa dzinekiḽeisi na dzirinngi na dzibureisiḽethe.

 “Hai Mbali!” Neo o ralo. “A no ngo tendelwa u fara hezwo zwithu.

Mbali o mbo ḓi thoma u lila, ngauralo Neo o mbo ḓi paka na u vhea kule dzinekiḽeisi, dzirinngi na dzibureisiḽethe dzoṱhe. O mbo ḓi takula ṅwana wa hawe a ṱuwa nae khishini.

Makhulu vho vha vha tshi khou shuma nga maanḓa. Vho vha vha tshi khou vhona muṅwe mufumakadzi wa lunako a no vhidzwa Siba kha TV. Siba o vha a tshi khou ita tshiṅwe tshithu tshi no vhidzwa saḽadi ya mivhala ya sumbe.

 “Ndi ngani i tshi vhidzwa saḽadi ya mivhala ya sumbe?”Ho vhudzisa Neo.

 “Sedzani,” Vho ralo Makhulu, vha tshi khou sumba thimbanywa kha ṱafula. “I na raisi tshena, phepha dala, phepha tsuku, phepha ya muvhala wa swiri, bekhoni ya buraweni na phepha ntswu.”

 “Ndi funesa muvhala mutswuku”, Neo o ralo.

“ “Ndi funesa muvhala tshitopana”, Gogo vho ralo.

. “Ngeno Bella a tshi funesa muvhala mudala”, Neo o ralo.

. “Pinki. Pinki,” Mbali o ralo.

“Fhedzi Makhulu, mivhala ndi rathi fhedzi,” Neo o ralo.

 “Ee, ndi khou ya u engedza luvhanda lwa khere, Makhulu vho ralo. “ Mbali, khere i na muvhala ufhio?

 “Pinki,” Mbali o ralo.

Makhulu na Neo vho mbo ḓi sea.

 “Haai”, Neo o ṅwethuwa, “ndi tshitopi.”

Saḽadi yo ḓo fhedza u itiwa nga murahu ha tshifhinga nyana. Makhulu vho mbo ḓi i vhea kha ṱafula vha i tiba nga labi. “Ndi khou gidimela ha muhura Vho Mthembu u humbela arali vha tshi nga nkhadzima khaphu ya swigiri. Neo, ṱhogomelani ṅwana wa haṋu. Ni ṱhogomele uri a si fare na tshithu na tshithihi.”

“Ḓisani mipopi yaṋu yoṱhe hafha” Neo o ralo kha Mbali. “Ni ḓo i tambisa musi ndi tshi khou vhala bugu yanga.”

Mbali o mbo ḓi gidimela kamarani yawe ya u eḓela a dzhia mipopi yawe yoṱhe. Neo o mu thusa u i tembisa sofani na u i fukedza nga nguvho uri a i eḓedze. O mbo ḓi dzhia bugu yawe a thoma u vhala.

 “La, la, la, la,” Mbali o vha a tshi khou imbela mipopi yawe. Neo o vula siaṱari. Bugu yo vha i tshi khou takadzesa. “La, la, la, la,” Mbali o vha a tshi khou imbilela.

Neo o sedza nṱha nga u ṱavhanyedza. Mbali o vha a sa tsha imbelela. O no vha ngafhi? O sedza kamarani dzoṱhe. O mbo ḓi mu wana khishini, o ima nṱha ha tshiṅwe  tsha zwidulo. O vha a tshi khou ḽa saḽadi ya Gogo ya mivhala ya sumbe.

 “HAI!” Neo o huwelela. “Ndi ya phathi ya mmawe.”

O mbo ḓi dzhia lebula a swaledzela saḽadi nga nṱha a dovha a tiba zwavhuḓi. I vhonala sa ntswa. Eish! Ndo ṱoḓou vha khomboni.

Nga awara ya vhuṱanu tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tsho no luga. Mmawe vho vha vho no vhuya saḽuni nahone mavhudzi avho o vha o naka. Neo o ḓo thusa khotsi awe u vhasa mulilo wa burai ngeno makhulu vho ṱanzwa Mbali na u mu ambadza rokho yawe ya vhuḓisa ya phathi.

Ho mbo ḓi pfala mukosi u bva kamarani ya u eḓela ya vhabebi vha Neo. “Zwiṅina zwanga zwiswa zwo ngalangala!”

Neo o mbo ḓi gidimela kamarani. Mmawe vho vha vha tshi khou ṱoḓa u lila. “Ndo zwi vhea hafha, vho vha vha tshi khou tswimila. “Ndo zwi vhea kha bogisi ḽa dzhuweḽe matsheloni. Zwino a zwiho! Ri nga vha ro tsweliwa!”

“Hai mmawe,” Neo o ralo. “Mbali o vha a tshi khou tambisa dzi rinngi na dzi nekiḽesi matsheloni, fhedzi ndo vhea tshiṅwe na tshiṅwe zwavhuḓi, ndi a fulufhedzisa.”

 “Mbali,” ho vhidzelela mmawe. “I ḓani hafha.”

Meme ya mulomo wa Mbali ya fhasi yo mbo ḓi thoma u tetemela nahone a sedza fhasi.

“Zwiṅina zwanga zwi ngafhi?” ho vhudzisa Mmawe. Mbali o mbo ḓi thoma u lila.

“Ndo ni vhudza uri ni ṱhogomele ṅwana, Neo,” Makhulu vho ralo. Ni a zwi ḓivha uri hongo tea u tambisa zwithu zwa mme aṋu.”

Neo o vhaisala vhukuma muyani. Ombo ḓi dzengamisa ṱhoho. “Ndi khou humbela pfarelo, Mmawe,” o vha a tshi khou tou ṅuṅuna. Ḓuvha ḽa mabebo ḽa mmawe ḽo tshinyala nga mulandu wanga.

O vhona mini? Ho vha hu na tshithu tshi no khou penya penya fhasi ha raga ya u ambarela. Neo o mbo ḓi kokovha nga fhasi ha raga ya u ambarela a tshi doba. “Tshiṅina tshavho khetshi, mmawe!”

O sedza tshiṅina tsha pinki tshiṅwe hoṱhe- fhasi ha raga ya u ambarela, fhasi ha mmbete na kha ḓirowara ya mmawe. O sedza na kha mmbete wa Mbali na kha phureme ya mipopi yawe, fhedzi a si tshi wane fhethu. Mmawe vho vha vho vhaisala vhukuma- vho vha vha si nga si ambare tshiṅina tshithihi fhedzi.

Nga tshenetsho tshifhinga bele ya vothini yo mbo ḓi lila. Khonani dzavho dzo vha dzo no mbo ḓi swika phathini. Mmawe vho mbo ḓi ambara zwiṅina zwavho zwa kale zwa muvhala wa lutombo vha sumba u takala tshifhaṱuwoni, vha ya vha lumelisa muthu muṅwe na muṅwe o ḓaho u vha tamela ḓuvha ḽavhuḓi ḽa mabebo. Baba vho mbo ḓi gotsha vorosi hu si kale  muṅwe na muṅwe o vha a tshi vho amba na u sea.

Neo o vha a tshi khou zwi vhona uri mmawe vha kha ḓi vha vho vhaisala. “Ndi tama arali ndo vha ndo ṱhogomela Mbali zwavhuḓi,” O vha a tshi khou humbula ngauralo musi a tshi khou thusa Makhulu u isa saḽadi ṱafulani khulwane i re nnḓa.

 “Kha ri ḽe,” Baba vho ralo. “I vhonala i tshi ḓifha. Ri a livhuwa, Makhulu vho ita zwiḽiwa zwavhuḓi ngaurali.”

 “Vho guda u ita saḽadi ya mivhala ya sumbe kha muṅwe mufumakadzi kha thelevishini. Neo o ralo. “Hu na raisi tshena, na phepha dala na tswuku, na ya muvhala wa swiri, na bekhoni ya buraweni, luvhanda lwa ṱaḓa lwa khere, na phepha ntswu nga ngomu.”

 “Pinki, pinki, Mbali ombo ḓi huwelela, a tshi khou mbombonya ṱafula nga lebula yawe.

“MMMM,” vho ralo mme. “A thi koni u lindela uri ndi i thetshele.”

Vho mbo ḓi avhela tshipiḓa tshihulwane tsha saḽadi kha phulethi yavho vha i panga mulomoni, mulomo wa ḓala. Vha mbo ḓi ima u ṱafuna nga u ṱavhanya. Maṱo avho o mbo ḓi rondolowa. Hu na tshithu tsho khakheaho!

 “ Ndi mini?” Ho vhudzisa Khotsi.

 “A vha i funi?” Makhulu vho vhudzisa. “Ndo i shelasa luvhanda lwa khere?”

Mmawe vho mbo ḓi panga tshanḓa mulomoni vha bvisa tshiṅwe tshithu. “Tshiṅina tshanga!”. Tshiṅina tshanga tsho xelaho khetshi.”

 “Pinki,” Mbali o ralo a tshi khou sea zwihulu. “Pinki.”

 “Mbali o dzenisa tshiṅina tshavho kha saḽadi, hu ṅwethuwa Neo. O vha o vhaisala ngauri saḽadi yo vha i si na muvhala une a u funesa.”

 “ Madekwana ano ndi vhona uri ri i vhidze  saḽadi ya mivhala ya malo,” Makhulu vho setshelela.

Muṅwe na muṅwe o mbo ḓi fa nga zwiseo, khathihi na Mbali we a vha o fara tshiṅina tsha Mmawe tsha pinki.