Ncila wa Haruki
Home | Written stories | Multilingual stories | Ncila wa Haruki

Written stories

Ncila wa Haruki

Author

Joanne Bloch

Translator

Muhundzuluxi hi Given J Hlongwani

Khale ka khaleni, mipfundla a yi ri ni micila yo saseka yo leha ya voya byo basa leyi a yi puluta hi yona loko yi tsakile kumbe ku nyanyuka. Hi nkarhi lowu, mipfundla hinkwayo a yi tshama exihlaleni, kule ngopfu na le misaveni, va hambanisiwile hi nambu lowutaleke. Hambi leswi mipfundla a yi kota ku hlambela, a yi nga ta fika laha ku nga ni misava hikuva eka nambu lowu a ku ri ni tingwenya letikulu ta rihlaza leti a ti fa hi ndlala. Tingwenya leti a ti rhandza ngopfu ku fihlula, ku dya swakudya swa nanhlikanhi na ku lalela hi vunandzi bya mpfundla. Kutani eka masiku hinkwawo mana wa swipfundlani a tshamela ku byela tincece leswaku, “FAMBELANI KULE na ribuwa leri nga ni sava! FAMBELANI KULE na le matini! FAMBELANI KULE na le ka tingwenya letiya to chavisa na ku twa ndlala!”

Leswi swipfundlani a swi yingisela mana wa swona, swi hanye vutomi lebyinene bya ntsako, swi tlulatlula kwala hansi ka mirhi na ku dya byanyi na swiluva leswi hlukeke kwala kusuhi. Kambe loko swipfundlani swi kula, swin’wana swi tsakele ku tokota vutomi byin’wana. “Ku fanele ku tsakisa le misaveni!” va ri karhi va byeletelana. “Ku fanele ku ri ni swakudya swo hlamarisa le misaveni, na swiharhi swo tala swo tlanga na swona. A swi kahle ku va ri a hi fanelanga kuya.”

Siku rin’wana, ngopfungopfu xipfundlana lexi a xi ri ni voya lebyikulu a va ku i Haruki xi tele hi mano ya kahle swinene. “Mi nga bvumba ku i yini?” a bombisela vanghana va yena. “Namutlha ndzi ta baleka ndzi ya emisaveni!” A ku ri hava na wun’we wa vanghana va yena loyi a n’wi tshemba, kambe sweswo a swi vilerisanga Haruki. “Yimani mi langutisa!” a va byela, a ri karhi a tsutsumela eribuweni ra nambu.

Loko Haruki a fika etlhelo ka nambu, u huwelerile hi vurhena, “Hey, Hosi ya Tingwenya! Huma endzeni ka mati! Hosi ya Mipfundla yi lava ku vulavula na wena!” Vanghana va Haruki varhurhumela hi ku chava, va hefemulela ehenhla loko ngwenya leyikulu leyi cinamiseke meno yi ri karhi yi humesela dyimiri esaveni. A va nga si tshama va vona nchumu wo chavisa ku fana na lowu. Ngwenya yi pfula mahlo hi ku nonoka, yi vulavula hi rito ro dzika ra mabvarabvara yi ku, “Hi mina loyi, xana ndzi nga ku pfuna xana, wena xiharhi lexitsongo xo ka xi nga pfuni nchumu?”

“Eee,” ku vula Haruki hi vurhena, a nga languteki a chuhile naswitsongo. “Ndzi ehleketa leswaku i nkarhi wa leswaku hina tihosi hi ringanisa mimfumo ya hina. Xosungula ndzi ta hlaya tingwenya, kutani wena u ta hlaya mipfundla. Hi kona hi nga ta tiva leswaku i mani loyi a nga ni mfumo lowu nga ni matimba swinene.”

Hosi ya tingwenya a yi nga tshembi nkateko lowu. A anakanya hi swakudya leswo xawula leswi a ta dya swona loko ku ri nkarhi wa yena wo hlaya. “I mianakanyo ya kahle,” a vula hi rito ro olova a ri karhi a humesa ririmu ra yena hi ku nonoka eka meno ya yena lamo tontswa ya xitshopani. Kutani a jika a nga jahangi a tlhelela enambyeni. Ku nga si hela nkarhi ku vile ni hansahansa endzeni ka mati, loko tingwenya ti ri karhi tifola layini ti landzelela hosi ya tona endzeni ka mati.

“Ndza famba!” ku vula Haruki, a ri karhi a n’wayitelela vanghana va yena. U khandziyile enhlaneni wa ngwenya yo sungula, a ri karhi a puluta ncila loko a sungula ku hlayela. Vanghana va yena va tele hi ku chava loko va vona leswi a ri ku swi endleni. “N’we! Mbirhi! Nharhu!” a hlayela ehenhla, a ri karhi a tlula ku suka ka nhlana wun’wana ku ya eka lowu landzelaka. “Mune! Ntlhanu! Tsevu! Nkombo!” a ya emahlweni. A ri karhi a puluta swinene ncila wa yena lowo leha wo basa loko a ri ekusuhi ni le misaveni. Endzhaku ka khume ra timinetse, a va vona ntsena xilo xitsongo xi ri karhi xi huwelela na ku tlula empfhukeni.

“Makumekayenhungu! Makumekayekaye! Dzana!” Hi nkarhi lowu a ku ri hava tingwenya emahlweni ka Haruki – kambe ribuwa ra sava ra le misaveni. Loko a ha tlula ku suka ka nhlana wa ngwenya yo hetisela, u huwelele hi ntsako lowukulu. “HA HA! NDZI MI HUMBILE!” U ti be xifuva kutani a tlulela ehenhla a wela emisaveni. “N’wina tingwenya to phunta mi ndzi endlele buloho ra ku ndzi fikisa emisaveni!” Loko ngwenya leyo hetisela yi twa leswi, yi hundzuluxa dyinhloko yi kakatlula ncila wa Haruki lowu a wu puluta yi ku wu KHATLU! Haruki a tlula hi ku chava, kambe a famba a ri karhi a cina a ri karhi a ya eribuweni. A nga ri ni mhaka na ncila lowu a nga lahlekeriwa hi wona hikuva se a kumile ntshuxeko. Ku fika na namutlha, mipfundla yina micila yo koma, ya swifundzwani, ku fana ni Haruki!