Maṅwe matshelonitsheloni Duma o khokhonya muṋangoni wa makhulu wawe.

Ṋamusi ho vha hu ḓuvha ḽa mabebo ḽa Duma nahone Makhulu wawe vho vha vho mu itela muṅadzi wa wuḽu mutswuku sa mpho.

Duma o vha o takala. Phele ye ya vha i sa tou takadza ya vula muṋango. “

Ndi inwi nnyi? Vhangafhi Makhulu wanga?” hu vhudzisa Duma.

“Ndi nṅe Chidhange, khaladzi a makhulu waṋu,” hu amba phele yo bvisa na maṋo.

“Ndo vha ndo shavha kalekale musi makhulu waṋu vha tshi mmbidza mbava na muthu a no ḽa zwo vhulawaho nga vhaṅwe.

Ndo vhuya u ḓa u vha sumbedza a thi tshithihi tshazwo.”

“Makhulu vha ngafhi?” Duma u a vhudzisa hafhu. O vha a tshi khou tetemela.

“Vha hone. Nahone a vhaho,” hu amba Chidhange, i tshi khou ḓiphuphuledza kha thumbu yo ḓalaho.

Chidhange ya mbo boḓa. Ya boḓa wuḽu tswuku nnzhi.

“Hai nandi!” Hu humbula Duma. “Yo ḽa Makhulu wanga!”

A shavhela ngomu ḓakani murahu ha nnḓu ya Makhulu wawe.

Chidhange ya mu pandamedza. Duma o vha o tshuwesa.  

“Fhedzi Makhulu wawe vha hone! Vha khou fhisa hatsi ha kale na maṱari.”

Musi Chidhange i tshi vhona Makhulu wawe, ya vha na nyofho khulu, ya gidima yo livha muliloni.

“Phele iḽa yo oma ṱhoho,” hu sea Makhulu. Chidhange yo vha yo kanganyiswa nga mpho ya Duma, yo dzumbwa fhasi ha

nguvho, ya humbula uri ndi Makhulu. Zwino tshiḽelo tshayo tsho ḓala wuḽu na uri ngeno fhasi hu khou vhavha nga maanḓa! Yo

gidima i tshi shavha a yo ngo dovha ya vhonala hafhu.

Madakalo a Nal’ibali

Zwine ha nga ambiwa nga hazwo

Arali no vha ni Duma, no vha ni tshi ḓo ita mini musi phele i tshi fhedza u vula vothi? Arali ni tshi nga ṱusa phele dza muanewa ni nga dzhenisa tshipuka tshifhio vhudzuloni hayo nahone ngani? Ni vhona u nga zwo tea uri phele dzi dzulele u sumbedzwa sa phukha dzi si na vhulenda kha zwiṱori?

Tshifanyiso

Olani tshifanyiso kana ni tou tshi ola nga pennde ni tshi sumbedza tshipiḓa tshi tevhelaho tsha tshiṱori: Musi Chidhange i tshi vhona Makhulu wawe, ya vha na nyofho khulu, ya gidima yo livha muliloni. Ṅwalululani maipfi kha bammbiri ḽiṅwevho ni a nambatedze nga fhasi ha tshifanyiso tshaṋu.

U Vhala

Elekanyani nga zwe zwa bvelela kha itshi tshiṱori ni fhindule mbudziso. Ṱoḓani zwidodombedzwa zwi re kha tshiṱori uri zwi ni thuse. Chidhange o ri o vha o vhuya hafhu uri a sumbedze khaladzi awe uri ha mbava kana muḽazwidu. (Muḽazwidu ndi phukha i no ḽa dziṅwe phuka dzo faho). Ni vhona u nga Chidhange ndi mbava kana muḽazwidu? Tikedzani muhumbulo waṋu.  Chidhange o vha a tshi khou zwifha musi a amba zwi tevhelaho nga ha Makhulu, “Vha hone. Nahone a vhaho.”? Ni vhona u nga o vha a tshi khou amba mini?  Ni nga ḓipfa hani arali ni tshi nga ri no ya u dalela shaka, phele ya mbo ḓi vula vothi?

U Ṅwala

Ndi zwifhio zwiṅwe zwiḽiwa zwe phele ya zwi wana nga nnḓa ha uḽu ya makhulu? Ṅwalani “mutevhe wa zwirengwa” zwe zwa anganywa nga Chidhange.

Kushumele

Ḓisikeleni tshiṅwe tshiṱorivho nga ha Chidhange. Kha tshiṱori itshi, sumbedzani uri o guda pfunzo kha zwe zwa bvelela kha “Makhulu vha ngafhi?”.