Thoko a kena laeboraring le Nkgono. O ne a rata monko wa moaho o motjha. O ile a rata dishelofo tsa dibuka le ditafole tse benyang. Kajeno, o ne a tshepa hore o tla fumana nthonyana e kgethehileng eo a ka e balang. Buka ya dipale … e nang le ditshwantsho!

A tshwara letsoho la Nkgono le mofuthu ha ba kena ka phaposing eo ho yona ho neng ho beilwe dibuka kaofela tsa bana. Mofumahatsana ya neng a le kamora deske a ba sheba a bososela. O ne a rwetse betjhe e nyane. Ho yona ho ne ho ngotswe, “Li-bra-ri-an” (Mosebetsi wa Laeboraring).

“Thoko o lakatsa ho adima buka ya laeborari,” ha rialo Nkgono.

“Na Thoko o na le karete ya laeboraring?” ha botsa mosebetsi wa laeboraring. Thoko a sisinya hlooho. “Ho lokile, o ka nna wa fumana karete ya laeborari eo ka yona o ka adimang dibuka ha Nkgono wa hao a se a tlatsitse foromo,” ha rialo mosebetsi wa laeboraring.

Nkgono a dula fatshe setulwaneng se sesehla tafoleng e tala mme a qala ho tlatsa foromo. Thoko a dula setulong se sefubedu mme a nna a sheba kwana le kwana. Ho ne ho ena le ditafole le ditulo tse ngata tse mebala e fapaneng. Maboteng ho ne ho ena le ditshwantsho le diphoustara tse mebalabala. Dishelofong ho ne ho ena le dibuka tse ngatangata.

“Ke a rata mona,” ha hweshetsa Thoko. Nkgono a mo sheba a bososela.

“Hobaneng o sa ilo batla buka e ntle eo o ka yang le yona hae?” ha rialo Nkgono.

Thoko a tsamatsamaya butle ka hara phaposi eo. Dibuka tse ding di ne di le dishelofong tse hodimo moo a ke keng a di fihlela. Tse ding o ne a kgona ho di fihlela, empa di ne di ena le mantswe a mangata haholo ho se na ditshwantsho.

“E re ke o bontshe moo ho beilweng dibuka tsa ditshwantsho teng, Thoko,” ha rialo mosebetsi wa laeboraring ya mosa, eo lebitso la hae e neng e le Nadia. Thoko a latela Nadia ho leba dishelofong tse neng di le bophahamo bo mo lekanang hantle.

“O se ke wa tata,” ha rialo Nadia. “Ke tshepa hore o tla fumana buka e o tshwanetseng hantle feela.”

Ka nako eo Nkgono a isang foromo, Thoko o ne a se a fumane buka eo a e batlang – buka e buang ka tweba, phokojwe, sephoko, le noha LE selalome se tshosang se nang le manaka le nko e telele.

“Ena e shebeha e tshosa haholo. E re re bone hore ha ho e nngwe e kekeng ya o lorisa hampe bosiu,” ha rialo Nkgono. Nkgono a fumana buka e nang le bokantle bo botle. E ne e ena le setshwantsho sa mofumahadi wa feri ya apereng mose o pinki wa balei le mapheo a benyang.

“Ena e shebahala e le buka e kgahlisang,” ha rialo Nkgono. EmpaThoko a sisinya hlooho. O ne a tseba seo a se ratang mme a tseba seo a se batlang. Kahoo, a tiisa buka ya hae ka thata.

“Ee, bohle ba rata buka eno,” ha rialo mosebetsi wa laeboraring ha a bona buka eo Thoko a e kgethileng pele. Thoko a sheba buka ka hloko ha buka ya hae e bewa setempe le letsatsi leo a lokelang ho e kgutlisa ka lona. “Ha se moo!” ha rialo Nadia, a neheletsaThoko buka ya hae ya pele ya laeboraring le karete ya hae ya laeborari.

“Jwale o se o le leloko la laeborari,” ha rialo Nadia. Thoko o ne a thabile haholo!

“O tshware buka eo hantle,” ha rialo Nkgono ha ba tsamaya.

Buka eo! Pale e makatsang! Ditshwantsho tse makatsang! Esitana le Nkgono o ile a re ke pale ya bana e monate ka ho fetisisa eo a kileng a e bala. Mme ha Thoko a phetela bana ba bang sekolong ka pale eo, bohle ba ne ba batla ho bona ditshwantsho tseo le bona.

Yaba he, ka tsatsi le leng e le Labohlano, Thoko a ya le buka ya laeborari sekolong ho Mof Rhode, titjhere ya hae, hore a e bale mme a bontshe ditshwantsho. Bana ba ne ba tsheha mme

ba rata pale eo, haholoholo Themba, ya neng a batla hore e balwe hangatangata. Empa Mof Rhode a kwala buka mme a e fa Thoko hore a e kenye hantle ka mokotlaneng wa hae.

Mantsiboyeng ao ka nako ya ho robala, Nkgono a re, “Thoko, hosane ke letsatsi leo re lokelang ho kgutlisetsa buka laeboraring. Kahoo, kajeno ke bosiu ba ho qetela ba hore re bale pale eo e monate.” Ka nyakallo, Thoko a bula mokotlana wa hae, empa buka ya laeboraring e ne e le siyo!

“Jo, Thoko,” ha rialo Nkgono, “ke a kgolwa o e siile sekolong!”

“Tjhe,” ha rialo Thoko, “Ke ile ka e kenya ka mokotleng wa ka ha Mof Rhode a mpha yona!”

Thoko o ne a batla ho lla. Mosebetsi wa laeboraring o ne a tla reng ha a ne a sa kgutlise buka eo tsatsing le hlahlamang? Yaba o qalella ho lla!

“Ke mang ya ka e ntshang ka mokotleng wa hao?” ha botsa Nkgono. Thoko a nahanisisa.

“Themba Nombela!” Thoko a hoeletsa. “O ne a rata pale eo haholo hoo a neng a batla hore e balwe hangatangata!”

“Na Themba o a utswa?” ha botsa Nkgono.

“Themba ka nako tse ding o nka dintho tsa batho a sa di kopa, empa kamehla o a di kgutlisa,” ha araba Thoko.

Hoseng ha tsatsi le hlahlamang, Nkgono le Thoko ba ya lapeng la Nombela ho ya botsa hore ebe Themba ha a tla le buka ya laeboraring hae.

“Ee,” ha rialo Themba, “ke ne ke itse ke tla e kgutlisa, empa Linzi Dube a re ke mo kadime yona.”

Yaba Themba o bontsha Nkgono le Thoko moo ba ha Dube ba dulang teng. Ha ba fihla tlung eo, Linzi o ne a le teng … empa buka e le siyo!

“Tata o e nkile,” ha rialo Linzi. “Ha a tsebe ho bala, empa o ne a batla ho sheba ditshwantsho.”

Jwale Linzi, Themba, Thoko le Nkgono ba leba ha Tata. Ba mo fumana a dutse kantle ka pela monyako a ntse a keketeha.

“Ha, ha, ha! Linzi, buka ena e qabola e le kannete! E nnatefetse haholo hle,” ha rialo monnamoholo. Nkgono a hlalosa hore buka eo ke ya laeboraring le hore ba na le metsotso e seng mekae eo ba lokelang ho e kgutlisetsa laeboraring ka yona.

Thoko o ne a qala ho bona Nkgono a phakisitse jwalo. Empa eitse ha ba fihla laeboraring, lemati le ne le kwetswe. Nkgono a bala tsebiso mme a re, “E se e tla bulwa hape ka Mantaha.”

“Empa Nkgono, mosebetsi wa laeboraring o tla halefa hobane buka ena e ne e lokela ho kgutla kajeno.”

“O se ke wa kgathatseha ka yona,” ha rialo Nkgono. “Ke tla hlalosetsa mosebetsi wa laeboraring ka se etsahetseng. Ke tshepa hore o tla utlwisisa hore ho ka etsahalang ha buka e le monate jwaloka ena. Batho kaofela ba batla ho e bala! Mme ho fihlela e eba Mantaha, re ka nna ra ithabisa ka yona hanyane.”

Motsheare wa mantsiboya ka Mantaha Nkgono le Thoko ba isa buka laeboraring. Nadia a elellwa hore e tlile morao ho nako. Empa ha Nkgono a hlalosa hore ke hobaneng ba sa kgona ho e kgutlisa ka nako, Nadia a bososela mme a re, “Eo ke pale e monate! Thoko, kgetlong le tlang o tle le metswalle ya hao ho ingodisa laeboraring ... mmoho le ntatemoholo wa Linzi. Re ruta batho ho bala ka Labohlano hoseng.”

Mme seo ke sona se ileng sa etsahala.

Ha se Themba feela ya ratang ho adima dibuka, empa Linzi le metswalle e mengata ya Thoko ya sekolo ba se ba ingodisitse laeboraring. Esitana le ntatemoholo wa Linzi! O rata mantswe

a matjha ao a ithutang ho a bala kamehla ka Labohlano. Empa dibuka tseo a di ratang ka ho fetisisa, ke tse nang le ditshwantsho tse mo qabolang!