Hi fanele hi famba!
Home | Written stories | Multilingual stories | Hi fanele hi famba!

Written stories

Try our growing collection of stories to print out or read aloud at home with the whole family.

Hi fanele hi famba!

Author

Helen Brain

Illustrator

Rico

Translator

Muhundzuluxi Given J Hlongwani

A ku ri Ravumbirhi naswona a ku ri hava xikolo. Vana hinkwavo a va hlangana elayiburari eka siku lero hlawuleka. A ku ri Siku ra ku Hlaya naswona vanhu emisaveni hinkwayo a va ya hlaya ku tsala no yingisela mitsheketo hi siku leri.

Neo a tale ntsako. Mutsari wa yena loyi a n’wi rhandzaka, Joan Rankin, a ri kuteni elayiburari ku ta hlaya buku ya yena leyi a yi tsaleke, naswona tata wa yena a n’wi tshembisile ku famba na yena ku ya n’wi vona. Neo a tsarile buku yo hlawuleka hi yena, a a swi lava swinene ku n’wi nyika yona.

Kambe loko Neo a pfuka hi Ravumbirhi namixo, a ku ri na pongo yin’wana a yi huma exitangeni. U yile ku ya vona. Muchini wo hlantswa a wu endla pongo yo gudlagudla, huwa yo khohlolakhohlola o nge wu lava ku buluka.
story-illo1-fin.-loresjpg

Tata wa Neo u tile ku ta vona. “Yoo, e-e!” a vula. “Mpopo yi tshovekile. Swi ta durha ngopfu ku yi lunghisa. Swi nga endleka hi ya xava muchini wuntshwa lowu heleleke.”

“A hi nga swi koti ku fikelela muchini wuntshwa,’ ku vula mana wa Neo. “Ha kombela, u nge swi koti ku wu lunghisa xana? Ndzi fanele ni ya entirhweni, naswona ku na swiambalo swo tala leswi nga ni thyaka.”

Tatana a nga tsakeli ku vona manana a hlundzukile hikwalaho a ku, “Ndzi ta wu lunghisa. Neo u ta ndzi pfuna. Ndzi ta kuma webusayiti leyi kombisaka ku lunghisa muchini lowu tshovekeke.”

“Kambe Tatana, u ndzi tshembhisile leswaku u ta famba na mina elayiburaru,” ku vula Neo.

“Sweswo swi ta yima, Neo. Muchini wo hlatswa i wa nkoka. Kumbexana kokwani va ta famba na wena,” ku vula Tatana.

“Mina na ti humesa namuntlha,” ku vula Kokwani, a ri karhi a dzungudza hloko. “U ta ndzi rivalela Neo, u ta fanela u ya vhiki leri taka.”

Neo a khunguvanyekile. “Kambe Tatana, u ndzi tshembisile leswaku u ta famba na mina elayiburari,” a hlamusela. “Hi fanele hi famba ku nga ri khale.”

Tatana u yi le a ya teka xibokisani xa tithulusi kutani a gugula, “Xana u nga lunghisa njhani pompo ya muchini wo hlantswa” eka selifoni ya yena.

“Hi leswi u nga swiendlaka,” a vula leswi eka Neo, a n’wi kombeta pheji. “Leswi a swi kombi swi tika.” Hi nchumu wolowo, u kokile muchini wo hlantswa na ku wu hundzuluxa leswaku a pfula hala ndzhaku.

Kambe ku lunghisa muchini a swi tika ku tlula leswi a swi ti kombisa xiswona.

“Ku na laha ku nga dirowhiwa la,” ku n’unun’uta Tatana, a langutise foyini ya yena. “Kambe i xitsongo swinene, a ndzi koti ku vona ku xihi xi ya kwihi.”
Lowres2

Tatana u wisile xikurufu xin’we xi khunguluka xi ko xi nghena ehansi ka xigwitsirisi, a fanele a koka xigwitsirisi ku kota ku humesa xikurufu. Neo a languta nkarhi. A ku ri hafu ku bile awara ya kaye. Ku sale ntsena hafu ya awara ku nga si fika Joan Rankin elayiburari.

“Na kombela Tatana,” a vula, a ri karhi a yimayimeka. “Na kombela, hatlisa leswaku hi ya elayiburari. Hi fanele hi ya sweswi.”

“Ni le ku tirheni naswona a wu le ku pfuneni, Neo!” Tatana u languteke a hlundzukile.

Neo a khunguvanyekile. Tata wa yena a n’wi tshembisile ku famba na yena, kambe sweswi hinkwaswo a swi nga fambi kahle.

“E-E, E-E, E-E,” ku huwelela Tatana. “A ndzi kholwi!”

“I yini?” ku vutisa Neo hi xiritwana.

“Sweswi betiri ya foyini yi herile!” ku huwelela Tatana. “Ndzi kombela u ndzi landzela chajara.”

Hi nkarhi ni nkarhi gezi a ri tshamela ku famba.

“Yoo, e-e” ku vula Neo. “Sweswi gezi ri fambile.”

Tatana u vonake a hlundzukile swinene. “Leri i Ravumbirhi ro biha swinene. A ndzi ri exikarhi ndzi ri karhi ndzi lunghisa muchini sweswi a ndza ha swi koti ku hlaya leswaku ndzi fanele ndzi endla yini.”

Neo a pfumela hi nhloko. “I ntiyiso, i Ravumbirhi ro biha swinene. U nge swi koti ku lunghisa muchini, naswona ni le ku kayeleni ka Joan Rankin,” kambe a nga ha vulanga nchumu hikuva Tatana wa yena u hlundzukile swinene. Neo u ti lahlele ehansi ka tafula ra le xitangeni a ti tumbeta hi mavoko ya yena.

Tatana u pakile tithululusi ta yena. “Ku hava lexi hi nga xi endlaka,” a vula.

Neo u tlakusile hloko ya yena switsongo. Nkarhi a wu ku khume ra timinete ku nga si ba awara ya khume. Va nga ha swikota ku fika elayiburari – va ta fika va sungurile, kambe a nga ha swi kota ku vona Joan Rankin na ku n’wi nyika nyiko ya yena. U pfule mapheji ya buku leyi a nga yi endla. Laha a tsaleke ntsheketo na ku dirowha swifaniso, naswona Kokwani u n’wi pfunile ku yi hlanganisa na ku endla khavara. Moya wa Tatana u wu ri karhi wu enhla. A teka buku ya Neo. “I yini lexi Neo?” a vutisa.

“I buku ya mina,” Neo a vula hi xiritwana. A ndzi fanele ndzi yi nyiketa mutsari loyi ndzi n’wi rhandzaka eka …” a nga ha hetanga xivulwa xa yena.

“A hi fambi,” ku vula Tatana, a ri karhi a teka makhiya ya movha. “Hi fanele hi famba SWESWI! Hi nga ha fika hi nkarhi loko ho hatlisa.”

Joan Rankin a sungurile ku hlayela vana ntsheketo loko Neo na Tata wa yena va hatlisela ku fika elayiburari. Neo u kumile xitulu endzhaku na ku tshama ehansi a yingisela. Ntsheketo wa yena a wu hlamarisa swinene, na swifaniso swa wona. Neo a tsakela ku va a nga kota ku dirowha hi ndlela ya leyo siku rin’wana.

Swa kahle swinene eka swona? Loko a hetile Neo u n’wi kombile buku ya yena, naswona u vonile yi ri yo hlamarisa swinene.

“Xana u tsarile buku leyi wena hi wexe?” a n’wi vutisa.

“Ina” ku hlamula Neo. “Naswona ndzi tlhele ndzi dirowha swifaniso. I nyiko eka wena, Mhani.”

Joan Rankin u pfurile nkwama wa yena a humesa buku. Endzeni ka yona a tsala ku ri, “Eka Neo, loyi a endlaka tibuku to saseka,”U sayinile vito ra yena hi maletere lamakulu a n’wi nyika yona.

Neo a tsakile swinene. U khomile buku leyi hi ntamu a nga lavi ku yi tshika.

Hi nkarhinyana Tatana a ta fika. “U nge tshembi,” a hlamusela. “Ndzi kumile buku ya hi laha ndzi nga lunghisaka ha kona muchini wo hlantswa, naswona vona – swifaniso i swikulu naswona swa vonakala. Hikwalaho ka yini u nga ndzi byelanga leswaku layiburari yi na tibuku to fana na leti, Neo?”
lowres3Tatana u vukarhile Neo. “Tibuku ta tsakisa.Tibetiri ta tona a ti heli, naswona u nga hlaya na hambi gezi ri fambile.”

Neo a n’wayitela na ku pfumela hi nhloko. Lowu i ntiyiso. U nga hlaya buku kun’wana na kun’wana nkarhi wihi kumbe wihi.