Ṅwaha muṅwe na muṅwe, nga Nyendavhusiku, ho vha hu tshi farwa vhuṱambo ha Kwanzaa –miṱa yo vha i tshi ṱangana ya kovhelana zwiḽiwa na zwifhiwa. Ṅwaha muṅwe na muṅwe, Khwezi, Lubo na Malaika vho vha vha tshi vuwa nga maḓautsha vha tsela mulamboni. Musi vhe nḓilani, vho vha vha tshi imba nyimbo dzi takadzaho nahone vha fula thebeila.

Vhenevha vhasidzana vhararu vho vha vha tshi dzula vho takala vhukuma nga ṅwambo wa uri nga ḽeneḽi ḓuvha, vho vha vha tshi ḓo wana mukololo wa maḓi, Nobukhwebezane, o vha lindela mulamboni. Musi vha tshi khou sendela tsini, vha pfa a tshi khou imba nga ipfi ḽawe ḽavhuḓi:

“Kha ri takutshedze vhathu vha Afurika … Kwanzaa yo swika!

Ri ṋeana zwifhiwa zwo nakaho … ri sumbedzana lufuno!

Ḓisani mitshelo, ṋama na mabundu.

Kha ri ḽe, ri pembele roṱhe … sumbedzanani lufuno!”

Vhenevho vhasidzana vho vha vha tshi dzula philiphilini ya mulambo, vha thetshelesa lwonolwo luimbo. Nga murahu ha zwenezwo, musi ḓuvha ḽi tshi ṱavha, Nobukhwebezane o vha a tshi vha ṋea mimanngi yo ḓalaho miroho na mitshelo uri vha ṱuwe nayo muḓanani une vha dzula khawo.

“Ni sale zwavhuḓi, Mukololo wa Maḓi!” vho vha vha tshi ralo musi vha tshi khou gidimela hayani uri vhathu vha muḓanani vha kone u lugiselela zwiḽiwa zwa vhuṱambo ha Kwanzaa.

Fhedzi ho vha hu na tshithu tshe tshifhinga tshoṱhe tsha vha tshi tshi vhilaedzisa Nobukhwebezane. Musi o dzula e eṱhe o vha a tshi ḓivhudzisa uri: “Ndi ngani vhenevho vhasidzana vha sa nndivhuhi musi vha tshi dzhia mimanngi ya mitshelo na miroho?”

Ngei muḓanani, vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi kuvhangana musanda, vho ambara zwiambaro zwi penyaho, zwa mivhala. Nga nnḓa ha mitshelo na miroho zwi bvaho kha mukololo wa maḓi, vhathu vha muḓanani vho vha vha tshi ḓisa mavhele na ṋama nahone vha bika vhoṱhe musi vhana vha tshi khou tamba.

Musi vhathu vha muḓanani vho no ḽa, vho vha vha tshi ṋeana zwifhiwa, vha imba na u tshina. Vhathu vhahulwane vho vha vha tshi tou sielisana u anetshela zwiṱori zwine vha zwi funesa.

Nga muṅwe ṅwaha musi vhuṱambo ha Kwanzaa vhu tshi swika, Khwezi, Lubo na Malaika vha vuwa nahone vha gidimela mulamboni sa nḓowelo, vha tshi khou imba na u fula thebeila nḓilani. Musi vhe tsini na u swika mulamboni, vha ṱhogomela uri hu na zwiṅwe zwi sa khou tshimbilaho zwavhuḓi. A vho ngo pfa Nobukhwebezane a tshi khou imba.

“Kani-ha Nobukhwebezane u tshee o eḓela?” Malaika a ḓivhudzisa.

“Khamusi ho ngo vuwa zwavhuḓi,” ndi Khwezi a no ralo.

“Khamusi o hangwa uri ṋamusi ndi vhuṱambo ha Kwanzaa,” a ralo Lubo.

Musi vha tshi swika mulamboni, Nobukhwebezane e ndi bva vhubvo.

Nga khathihi fhedzi, ha penya tshedza tshihulu tshe tsha vha swingisa maṱo. Nga murahu ha zwenezwo, ha pfala ipfi ḽihulu, ḽi tshuwisaho ḽe ḽa ri: “Muṅwe na muṅwe ane a ṋewa tshithu u tea u livhuwa! Yeneyo ndi mikhwa yavhuḓi!” Nga murahu ha zwenezwo tshedza tsha ngalangala, ha sala masana a ḓuvha e a vha a tshi khou vhonetshela zwikwarani zwi re hangei kule. Vhenevho vhasidzana vha ḓisola musi vha tshi ṱhogomela zwe vha hangwa u zwi ita.

“A ro ngo vhuya ra livhuwa Nobukhwebezane nge a ri ṋea zwifhiwa zwa vhuṱambo ha Kwanzaa! Tshifhinga tshoṱhe ri ṱuwa nga u ṱavhanya,” ndi Lubo a tshi khou amba o ṱungufhala.

Vha nanaila vho ṱungufhala zwihulu, vha livha hayani.

“Ri ḓo ri mini musi ri tshi swika muḓanani ro ṋembeledza zwanḓa, ri songo fara tshithu?” ha vhudzisa Malaika.

Khwezi a rembuluwa a sedza khonani dzawe a ri, “Khonani dzanga, … ri tea u humela murahu ri yo humbela pfarelo kha mukololo wa maḓi.”

“Fhedzi Nobukhwebezane ha tsha ṱoḓa u pfa tshithu nga riṋe. Ha ṱoḓi na u ri vhona!” a ralo Lubo o fulufhuwa tshoṱhe.

“Ndi tendelana na Khwezi,” a ralo Malaika. “Ri tea u huma ri yo humbela pfarelo. Naho arali ra sa wana Nobukhwebezane musi ri tshi swika, ri nga sia mulaedza wawe na khovhe.”

“Ndi muhumbulo wavhuḓi hoyo,” ndi Lubo, a tshi vho thoma u ḓipfa e khwine. “Ri nga ita hezwi, musi ro livha mulamboni, ri nga fula thebeila ra dzi ṋea Nobukhwebezane sa tshifhiwa.”

Vhenevho vhasidzana vhararu vha fula thebeila vha ḓadza puḽasiṱiki. Zwifhaṱuwo zwavho zwa ṅwethuwa musi vha tshi tsela mulamboni nga u gidima. Musi vhe tsini na u swika, vha pfa luimbo lwavhuḓi lune vha lu ḓivha vhukuma:

“Kha ri takutshedze vhathu vha Afurika … Kwanzaa yo swika!

Ri ṋeana zwifhiwa zwo nakaho … ri sumbedzana lufuno!

Ḓisani mitshelo, ṋama na mabundu.

Kha ri ḽe, ri pembele roṱhe … sumbedzanani lufuno!”

“Nobukhwebezane o vhuya! Mukololo wa maḓi o vhuya!” vha huwelela, vha tshi khou gidima lumemeni lwa mulambo.

Nobukhwebezane o vha o dzula kha tombo tsini na philiphili, a tshi khou ṅwethuwa.

“Mukololo, ni ri farele nge ra si vhuye ra ni livhuwa musi ni tshi ri ṋea zwifhiwa zwa mitshelo na miroho!” a ralo Malaika.

“Ee, Nobukhwebezane, ri khou humbela pfarelo. Ri humbela uri ni ri farele wee,” hu luvheledza Khwezi.

“Kwanzaa ndi tshifhinga tsha u ṋea zwifhiwa. Ṋamusi ro ni farela tshifhiwa!” a ralo Lubo, a tshi khou ṱharamudza tshanḓa uri a ṋee Nobukhwebezane puḽasiṱiki ḽo ḓalaho thebeila.

Nobukhwebezane a ṱolela puḽasiṱikini nahone a ṅwethuwa. “Hedzi thebeila dzi vhonala dzi dzavhuḓi, dzi tshi rothisa nthe. Ndo livhuwa khonani dzanga!”

“Na riṋe ro livhuwa, Mukololo, nga zwifhiwa zwe na ri ṋea zwone ṅwaha muṅwe na muṅwe nga vhuṱambo ha Kwanzaa. Ro livhuwa,” Malaika a amba a tshi khou shonelela.

“Khonani dzanga, … Kwanzaa ndi tshifhinga tsha u ṋea, dakalo, mulalo na lufuno! Sendelani tsini, ndi khou ṱoḓa u ni gudisa luimbo luswa!” Ndi izwi-ha Nobukhwebezane a tshi imba:

“Dzulani ni tshi livhuwa, dzulani ni tshi funa na inwi ni ḓo ṋewa-vho!

Dzulani ni tshi livhuwa, dzulani ni tshi funa na inwi ni ḓo ṋewa-vho!

Dzulani ni tshi livhuwa, dzulani ni tshi funa! Hezwi ndi zwavhuḓi
              tshifhinga tshoṱhe!”

“Vhoiwe, gidimelani hayani,” a ralo. “Tshifhinga tsho no ṱuwa! Dzhiani mimanngi ya mitshelo na miroho. Vho ni lindela.”

“Ro livhuwa, Mukololo wa Maḓi. Ro livhuwa zwone, Nobukhwebezane!” vha ralo vhasidzana.

“Ni tshimbile zwavhuḓi! Ni ḓiphine nga Kwanzaa!” ha huwelela Nobukhwebezane.

“Na inwi Mukololo! Ro livhuwa!” ha huwelela vhasidzana.

Musi vhasidzana vha tshi swika hayani, vhathu vha muḓanani vho vha vho no ḓi vha lindela. “Ro livhuwa vhasidzana. Zwi tou nga no ḓa na mitshelo na miroho minzhi u fhira nga misi. Ro livhuwa!” ya ralo khosi ya muḓanani.

Musi vhasidzana vha tshi pfa zwenezwi, vha sedzana … nahone vha ṅwethuwa. Vho zwi ḓivha uri Nobukhwebezane o vha o vha hangwela. “Ro livhuwa, Mukololo,” vha hevhedza.

Itani uri tshiṱori tshi nyanyule!

Naa muṱa waṋu kana tshitshavha tsha hune na dzula hone tshi ita vhuṱambo ha Tshiafurika kana vhune ha itwa Afurika Tshipembe nga ho livhaho? Vhu vhidzwa mini nahone hu pembelelwa mini?
Kanzhi hu vha na mitshelo na miroho ya mufuda-ḓe kha vhuṱambo ha vhoiwe? Olani miṅwe ya yeneyi mitshelo na miroho.
Sikani luimbo lune na livhuwa zwithu zwavhuḓi zwine na ṋewa zwone ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.