Tshigoḓelo tsha phuthu
Home | Written stories | Multilingual stories | Tshigoḓelo tsha phuthu

Written stories

Tshigoḓelo tsha phuthu

Author

Tsho anetshelwa hafhu nga:Wendy Hartmann

Illustrator

Zwifanyiso nga: Alzette Prins

Translator

Tsho pindulelwa nga: Azwinndini Phillys Sinyegwe

Ho vha hu na muṅwe mutukana we a vha a si na muṱa wa hawe (haya) na fhethu ha u dzula, vhathu vha muḓana wa nga henefho tsini vha mu fha dzina ḽa uri Molahlehi, zwine zwa amba uri “ o xelaho”. Mutukana uyu hongo vha na ndavha na dzina iḽi ḽe vha mu fha ngauri o vha e na fulufhelo ḽa uri ḽiṅwe ḓuvha u ḓo vha na haya na muṱa wa hawe.

 

Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe Molahlehi o vha a tshi tsela mulamboni u rea khovhe uri a kone u vha na tsha u ḽa. Maṅwe maḓuvha o vha a tshi dzula awara dzi re na tshivhalo o lavhelela uri u ḓo pfa luṱale lwawe lu tshi khou kokodziwa mugumoni walwo. Maṅwe maḓuvha o vha a sa fashi tshithu. Zwo ralo o vha a tshi ṱoḓa mitshelo na ṋombela uri a ḽe. A sa wana tshithu, ovha a tshi eḓela a songo ḽa.

 

Ḽiṅwe ḓuvha o dzula o lavhelela u fasha khovhe ya tshilalelo, vhafumakadzi vha si gathi vho mbo ḓi tsela mulamboni u kuvha zwiambaro zwavho. Vha mbo ḓi sedza ngei seli he a vha o dzula hone.

 

“Sedzani houḽa mutukana,” o ralo muthihi wa vhafumakadzi. “O onda u ṱoḓa u fana na thanda ine a vha nayo tshanḓani.” O tshimbila a ya hu re na Molahlehi na u dzula tsini nae.

 

 “Ni vhonala ni na nḓala,” o ralo a tshi amba. “Iḽani phuthu i re tshigoḓeloni.”

 

Molahlehi o vha o takala vhukuma u wana zwiliwa. “Ndo livhuwa, o ralo a tshi amba.

 

U bva ḽeḽo ḓuvha,musi havha mufumakadzi  vha tshi ḓa mulamboni  u kuvha arali vha vhona  Molahlehi, vho vha vha tshi ya khae vha mu fha tshogoḓelo tshi re na phuthu.

 

 “Ndo livhuwa, o ralo Molahlehi. “ Ndi ḓo wana nḓila ya u livhuwa vhuthu havho ḽiṅwe ḓuvha.”

 

Ḓuvha ḽa swika ḽe Molahlehi a vha muṱhannga. O vha a tshi vho zwi ḓivha uri o no vha na maanḓa na u hula lwo linganelaho uri a ḓi ṱoḓele muḓi wawe. Zwino, tshifhinga tsho swika  tsha u ṱuwa hafha fhethu na u ḓiṱoḓela haya. Muthu muthihi we a mu onesa, o vha havhaḽa mufumakadzi vhe vha vha vha tshi mu fha zwiḽiwa tshifhinga tshoṱhe. 

 

O ri kha vha sale zwavhuḓi a dovha a vha vhudza uri, “Ndi a vha fulufhedzisa uri ḽiṅwe ḽa maḓuvha ndi ḓo vha badela ngauri vho nnyita nga vhuthu.

 

Molahlehi o mbo ḓi paka zwithu zwiṱukuṱuku zwe a vha a nazwo begeni na u dzhia pfumo ḽilapfu ḽe a ḓiitela. O tshimbila nḓilani ine ya mu isa maḓakani a Afurika.

 

Molahlehi o tshimbila miṅwedzi i re na tshivhalo a tshi khou ṱoḓa fhethu hune a nga hu vhidza hayani. O tshimbila miṅwedzi minzhi-minzhi ha vhuya ha swika ḓuvha ḽe a humbula uri ha nga tsha ḓo wana fhethu. O vha o neta nahone e na nḓala, huno a mbo ḓi vhona tshigwada tsha vhanna vho dzula fhasi ha muri muhulu. Vhanna vho mu lumelisa na hone vho vha vhe na vhuthu. Molahlehi o vha lumelisa na u setshelela. Musi a tshi khou ṱoḓa u ṱuwa, muthihi wavho a mu imisa.

 

 “Imaini! Ni pfi nnyi? Ho vhudzisa munna.

 

“olahlehi,.” “A thi ḓivhi, “a fhindula. “ Vhathu vha mmbidza Molahlehi, o xelaho.”

 

 “Ṱuwani na riṋe ri ye muḓanani wa hashu,” o ralo munna. Ni vhonala ni tshi khou ṱoḓa zwiḽiwa zwavhuḓi na fhethu ha u awela.”

 

Molahlehi o ṱuwa na avho vhanna nahone a ṱanganedzwa nga muthu muṅwe na muṅwe muḓanani. Molahlehi o mbo ḓi zwi divha uri u ḓo fhedza o wana haya na khonani kha hoyu muḓana. O shuma nga maanḓa. O thusa muthu muṅwe n muṅwe we avha a tshi khou ṱoḓa thuso.  O vha e na vhuthu nahone o vha a tshi dzulela u amba maipfi avhuḓi. O vha a tshi funwa nga muthu muṅwe na muṅwe muḓanani uyu khathihi na nga khosi yo no kalahaho ye ya-vha i si na ṅwana wa mutukana. Musi khosi ya mukalaha yo dzama, vhathu vhoṱhe vha muḓanani vho luvhelela Molahlehi uri a vhe khosi yavho. Vho ita na munyanya muhulu nahone vhathu vha muḓanani vha fha khosi yavho dzina ḽiswa, Khosi Lebohang, zwine zwa amba “u livhuwa”.

 

Tshithu tsha u thoma tshe Khosi Vho-Lebohang vha ita, ho vha u rumela tshigwada tsha vhanna u ṱoḓa mufumakadzi we a vha tshi vha ita nga vhuthu vha tshe mutukana. Vhanna musi vha tshi vhuya, vho vhuya na mukegulu. O vha o tshuwa vhukuma a gwadama phanḓa ha khosi a tshi khou tetemela. Khosi yo mbo ḓi mu humbula na zwenezwo. Ya takuwa ya tshimbila i tshi ya khae. Khosi Vho-Lebohang vha gwadama vha  bvisa tshigoḓelo tshe vha vha vho fara. Vha tshi ṋea mufumakadzi.

 

Mukegulu vho mbo ḓi dzhia tshigoḓelo na hone vho tshuwa vha tshi vhona tsho ḓala nga musuku. Vho sedza  khosi.

 

“Molahlehi,” vho hevhedza.

 

“Ee,” khosi yo ralo. “Ndo vha fulufhedzisa uri ndi ḓo vha badela ḽiṅwe ḓuvha. Muthu muṅwe na muṅwe u tea u humbula phulufhedziso na hone muthu muṅwe na muṅwe u tea u livhuwa arali muṅwe muthu o mu ita nga vhuthu (o mu fara zwavhuḓi).