Lutamo lwa ḓuvha ḽa mabebo
Home | Written stories | Multilingual stories | Lutamo lwa ḓuvha ḽa mabebo

Written stories

Lutamo lwa ḓuvha ḽa mabebo

Author

Michelle Friedman

Illustrator

Alzette Prins

Translator

Tsho pindulelwa nga Mudau Ntshengedzeni Edward

“Inwi vhone,” ho humbula mme a Lethabomusi vha tshi khou dzula kha ṱafula ḽa khishini. “Zwino ndi ḓo tou zwi ita hani? Matshelo ndi ḓuvha ḽa mabebo ḽa Lethabo nahone hu na tshelede ṱhukhusa ya u renga tshifhiwa.”

Lethabo o ima kha zinngi a tshi khou ṅuṅuna a tshi khou ralo u ṱanzwa phuleithi. “Mmmm la la … Mmmm la la.” 

Birthday wish_1“Lethabo,” ho vhidzelela Mme, “matshelo ndi ḓuvha ḽa mabebo ḽaṋu. Ndi nga ni ṋea mini?” 

“Ee, Mma,” hu amba Lethabo, “A thi ḓivhi tshine nda ṱoḓa.” 

“Ndi ḓo humbula nga tshiṅwe tshithu,” Mme vho amba. 

Dum dum de dum … dum dum de dum. Ṱhodzi dza minwe dza Mme dzo kwama nga nṱha ha ṱafula. Lethabo a takalela muungo. “Dum dum de dum … dum dum de dum,” a imbela fhasi zwenezwo a tshi khou ya lufherani lwawe lwa u eḓela. “Ndi tshini tshine nda ṱoḓa nga ḓuvha ḽa mabebo ḽanga?” Lethabo u ambela nṱha. 

“Zwi a mangadza uri ni vhudzisa izwo!” ho amba ipfi. 

“Ndi nnyi a re afho?” ho amba Lethabo o tou ima. “A thi vhoni muthu.” 

“Ndi fhasi ha mmbete!” ho amba ipfi. 

“Ndi humbela uri ni bvele khagala!” Lethabo o fhufhela hafhu kha mmbete wawe. “Ekwe!”

Henefho, phanḓa hawe, ha ima buvhi. Ḽo ima nga milenzhe milapfu ya malo. Yo vha i tshi nga vhutanda. 

“Ndi humbela pfarelo ya u vha ndo ni shushedza!” Buvhi ḽa kotamisela ṱhoho fhasi. “Dzina ḽanga ndi Felix. Ndi nṋe buvhi ḽa Anansi.”

Birthday wish_2“Ndi nṋe Lethabo. Ndi takalela muṅadzi waṋu!” 

“Ndo livhuwa, Lethabo. Muṅadzi wanga u bva Ghana! Ndi mivhala ya fulaga ya Ghana − mutswuku, wa ṱaḓa na mudala.” 

“Ghana ndi ngafhi?” ho vhudzisa Lethabo. 

“Ndi kulesa hangei Afrika,” ho fhindula Felix. 

“Naa buvhi ḽa Anansi ndi mini?” ho vhudzisa Lethabo. 

“Ndi bva kha muṱa wa mabuvhi a Anansi. Ri a ḓivhea nga maanḓa. Ri bva Afrika Vhukovhela. Vhaṅwe vhashu vha wela khomboni nga maanḓa, fhedzi nne a thi weli. Ee, hu si nga maanḓa nga u tou ralo,” ho sea Felix. 

“Ndi ngani ni fhano?” Lethabo o vhudzisa. 

“No mmbidzelela,” ho amba Felix.

“Fhedzi a thongo ni vhidza!” ho amba Lethabo. 

Felix a mwemwela. “Ee, no mmbidza, musi ni tshi ṅoṅa tshuni. Zwino, ndi humbela uri ni bonye maṱo, ndi na tshine nda tama u ni mangadza ngatsho.” 

Lethabo a vala maṱo awe nga zwanḓa zwawe. O vha a tshi khou pfa Felix a tshi khou palapala fhasi kha fuloro. Ha mbo vha na muungo wo ḓadzaho lufhera Dum dum de dum … dum dum de dum. Wo vha u tshi nga phosho ye mme awe vha i ita nga nṱha ha ṱafula, fhedzi u tsinisa na u ita phosho.

“Hu nga vha hu mini naa?” o huwelela.

“Vulani maṱo aṋu!” ho huwelela Felix. 

Felix o vha a tshi khou lidza ngoma dza malo nga tshifhinga tshihihi. Nayo iṅwe na iṅwe ṱhukhusa yo vha i kha ngoma. Ngoma dzo vha dzo ita tshitengeledzi u mona nae. Ṱhoho yawe yo vha yo govhea musi a tshi ralo u rwa ngoma iṅwe na iṅwe. Dum dum de dum … dum dum de dum. 

Birthday wish_3“Iina, ndi a i funa!” Lethabo o mwemwela. O fhufha-fhufha na lufhera a tshi khou imbelela zwenezwi Felix a tshi khou lidza ngoma.

Muungo wa ngoma na luimbo lwa Lethabo zwo pfala u mona na lufhera luṱuku. Zwo pfala u bva kha luvhondo na kha siḽini, na kha khaphethe, zwa pfala na kha zwiḽelo zwavho, zwa senengedza na zwikunwe zwavho zwa kwakwana na u rwa ha mbilu dzavho.

“Lethabo, no dzulisea naa?” Tshifhaṱuwo tsha mme awe tsho ṱodzimela u mona na vothi. 

“Ee, Mma,” ho amba Lethabo. “Ndo vha ndi tshi khou tou humbula nga ḓuvha ḽa mabebo ḽanga.” 

Mme a Lethabo vho vala vothi vha mbo ḓi humela khishini. “Nandi naa, zwino ndi ḓo tou zwi itisa hani?” O amba.

“Felix! Ni ngafhi?” Lethabo o sedza fhasi ha mmbete. “Ni nga bvela khagala zwino.” 

“Vho ṱoḓa u ri wanetshedza,” ho amba Felix. “Vhaaluwa vha pfana na u tovhola.” 

“Ndi khou humbela uri ni mmbudze uri ndi ngani no ḓa u mmbona,” ho amba Lethabo. 

“Zwo luga, ndi a zwi ḓivha uri matshelo ndi ḓuvha ḽa mabebo ḽaṋu. Ni ṱoḓa mini?” ho vhudzisa Felix. 

“Ngoma, Felix! Ndi ṱoḓa ngoma!” U bva afha Lethabo a pfa o ṱungufhala. “Fhedzi zwo no lenga nga maanḓa. Mavhengele o vala.” 

“Haa, haa,” ho mwemwela Felix. “Itanu humbela ngoma kha mme aṋu. Humbelani ngoma ibvaho Afrika Vhukovhela. Zwino bonyani maṱo aṋu hafhu ni ite lutamo lwanu Ni sale zwavhuḓi, Lethabo!” 

Lethabo o bonya maṱo awe, “Ndi tama ngavhe ndi na ngoma,” o amba. O mbo di bonyolola maṱo awe. Felix o vha o tuwa. 

“Mma! Mma!” 

“Mulandu ndi mini, Lethabo?” ho vhudzisa mme a Lethabo vha tshi khou ralo u gidimela lufherani. 

“Mma, ndi ḓo takalela ngoma nga ḓuvha ḽa mabebo ḽanga!” 

“Fhedzi Lethabo − ngoma?” Mme awe vho dzungudza ṱhoho yavho. 

“A si ngoma iṅwe na iṅwe, Mma. Ngoma i bvaho Afrika Vhukovhela, ndi khou tou humbela.” A imba zwenezwi a tshi khou tshina u mona na lufhera lwawe. Dum dum de dum! 

Mme a Lethabo vho thetshelesa a tshi khou imba. Vha elelwa khotsi avho. Vha vha elelwa musi vho dzula ḓuvhani nga nnḓa ha nnḓu yavho ya mahatsi. Vhukati ha milenzhe yavho ho ima ngoma khulwane. Vho vha vha tshi khou lidza, vha tshi vhidzelela vhanna na vhafumakadzi vhoṱhe vha muḓana uri vha ḓe vha swiṱule. Mulilo wo vha u tshi khou duga. Vho vha vha tshi khou mwemwela kha Lethabo, muḓuhulu wavho wa musidzana, zwenezwi o takulwa nga mme awe. 

“Hone, ndo ṱuvha hani khotsi anga,” Mme vho humbula. “Fhedzi imani lwa tshifhinga tshi si gathi! Ndi kha ḓi vha na zwiṅwe zwa zwithu zwavho kha suthukheisi i re fhasi ha mmbete wanga.” 

Mme vho bvisa suthukheisi ya kale fhasi ha mmbete. “Ahaa, hai, hu na mabuvhi khayo!” Mme vho gungula. 

A tshi tou pfa ipfi ḽavho, mabuvhi a mbo ḓi shavhela kule. Mme vha kokodza suthukheisi vha i vula. Ngomu hayo vha wana ngoma ṱhukhu – saizi yone-yone ya Lethabo. 

“Ahaa, ndo livhuwa, Muṋe wanga! Ndi kha ḓi elelwa ngoma iyi! Vho i itela Lethabo!”

Ho vha hu si na muungo u bvaho lufherani lwa u eḓela lwa Lethabo. Vho tou ri tshete, Mme vho tshimbila nga zwikunwe vha ya lufherani lwa u eḓela vha vula vothi. Tshedza tsha ṅwedzi tsho vhonala tshi tshi penya kha ṅwananyana wavho zwenezwi o eḓela. Mme vho vhea ngoma fhasi tsini na mmbete vha mama shama ḽa Lethabo. “Ḓuvha ḽa mabebo ḽavhuḓi, Lethabo,” vho ambela fhasi. “Ḓuvha ḽa mabebo ḽavhuḓi u bva kha nṋe na makhulu waṋu vha mukalaha.” 

Birthday wish_4